m

Theology Library

SCHOOL OF THEOLOGY AT CLAREMONT California |

(v : Ete rev o^ DUE Tal... P DEFENSIO | (6 C ra kamorpe, Fielasd. EoT7/

ECCLESIA ANGLICANE.

AUCTORE

RICARDO | CRAKANTHORP S.T.P.

OXONII: APUD J. H. PARKER.

MDCCCXLVII.

MONITU M.

Ricagpr CgaxkAwTHORPII Defensionem Fcclesie 4n- Jlicane, contra Marcum Antonium de Dominis Archi- episcopum Spalatensem, librum recondit eruditione refertum, et doctorum virorum praeconis celebratum, * et insigni jam raritate pretiosum, "Tibi, Lzgcron Bzwz- VOLE, quà potuimus fide et diligentià typis recusum damus. Editionem tamen hanc nostram nzvis immu- nem esse minimé prestamus. Opus enim ipsum,— quod sané mireris, si egregias ejus dotes respexeris,—ab erudito auctore, cum gravissimis corporis aerumnis con- flictante, et pzené extremum spiritum exhalante elucubra-

* Duos tantum citabimus; Antonius Woodius, ceteroquin in nostrum infensior, de háe Crakanthorpii Defensione ita scribit (Athene Oxon. ii. 369, ed. Bliss), '* This book was held for the most exact book of controversy since the Reformation." Barlovius, Episcopus Lincolniensis (in Reliquiis, p. 86), * No book I have yet seen has so rational and short an account of almost all popish con-

2^5?

troversies."

1V MONITUM.

tum, non emendatricem ejus manum expertum est, neque ullius satis gnavi correctoris, ita, ut cum primum lucem aspexit, inmumeris feré mendis scateret. Quod ideó monemus, non ut ab ejus laude detrahamus, quem primum mactum est editorem, qui, ut ait ipse, serus ad opus accessit, sed ut nostro qualicunque labori indul- gentiam tuam conciliemus.

Sed hzc hactenus. De Marco 4mtonio de Dominis omnia feré in vulgus nota sunt. Natus est is A.C. MDLXVI. Arbe, Dalmatie urbe; ingenuà prosapià oriundus, Lau- reti apud Jesuitas, deinde Patavii, literis elegantioribus et disciplinis physicis institutus, incredibilem eruditionis famam excitavit, quà, ut videtur, nimis elatus, gloriam avidiüs quàm par erat aucupari coepit. Claustralis vitee impatiens Episcopalem dignitatem in Signinà urbe adeptus est, mox Archiepiscopalem Spalati. In Pontificem Romanum Paulum V. audacter invectus, Venetorum pro- pugnator acerrimus, suis suspectus, primó Venetias se recepit, deinde in Angliam trajecit, ubi à Rege serenis- simo JaAcoBo prolixissimà cum benevolentià exceptus, anno MDcxv. Decanatu Vindesoriensi, aliisque beneficiis Ecclesiasticis ornatus est. Hic libros De Republicà Ecclesiasticà, subtilitate et. doctrinà preclaros, in lucem edidit. Sed, ut erat partorum profusus, ita inquietus, gloriosus et majorum appetens, et blandis pollicitationibus novi Pontificis Gregori XV., cupQoirzroo olm sui, allectus, Anglie valedixit, et reditum in Italiam ador- navit. Vix autem Romam appulit, et palinodiam cecinit, quum ob voces quasdam temere effutitas, in. carcerem Pontificium, qui Romzse est in Castello S. Angeli, conjectus

MONITUM. V

fuit, ubi animam efflavit A.D. MDCXXIV. non sine veneni suspicione. Post mortem, hzretiez pravitatis ab Inqui- sitoribus damnatus est; libri a carnifice usti, corpus exhumatum, et in campo Flore igni crematum est.

De vità et exitu tam memorabili vin per Europam olim celeberrimi, Amice Lector, ipse tecum meditabere. Restat tantüm ut te moneamus, numeros, quos in orà paginarum nostrarum vides uncinis inclusos, paginas prime editionis repraesentare. Vale.

Scripsi Prid. Kal. Jun. wpccoxzvrr.

DrErENSIO

ECCLESI /L

ANGLICA N £,

CoNTRA

M. ANTONII DE

DOMINIS, D. ARCHIEPISCOPI

Spalatensis Iniurias:

Viri omni virtute, doctrináque Spectatifsimi,

D. Ricnu. CRAkANTHOR?, S.T.D. ó' Regie M. nuper Sacellani, Opus Posthumum.

A. D. IouaNNE Banxuaw, S.T.D.

in Lucem editum.

APOC. I4. 13.

Opera eorum fequentur eos.

BURN

LONDINI,

Ex Typographia Bibliopolarum. M. DC. XXV.

POTENTISSIMO MONARCH.E,

JACOBO, MAGN/ZE BRITANNI/E REGI,

SAPIENTISSIMO, DOCTISSIMO, OPTIMO, FIDEI DEFENSORI.

Evroervw JVerecundie veró aureum semper censu, Augustissime Reo, pruriginique seripturientis evi. salu- fare, quod olim prescripsit, Evemplo etiam suo, Magnus Author, Malens aliena verecundé dicere, quàm sua impudenter ingerere. —Cwjus preclaré Momiti partem alleram dum. verecunde. prestare satago, hanc aheni ingenii Minervam, in. Lucem wsumque Ecclesie publicum educens, vereor, ue im alteram mümus pudenter peccem, dum assumentum hoc meum ingeram, efiam in Lucem fulgentissimi conspectís Vestri, Cui dedit indulgens. INu- men, quantum. reliquos morlales. splendore, potentid, dm- perio anteire, tanti. el. ceteris ipsis Regibus, Sapientid, Firuditione, Judicio, prelucere. — Veruntamen àn celsissimo qreecellentium. laudum. Vestrarum Orbe, non modo conspi- ciuntur fulgentes Illa, et quasi fulgura, que terrent arcent- que, sed et amabiles. Iste, que, wt. Solis radii, attrahunt, foventque, Pietas, ef Clementia ; omaiwm apices Diade- malum, ei gemme gemelle : Quarum. altera, "Iib ad Dewun Tuum, altera. Tuis ad 'Te, quasi Angelum | Det, gilacidos. semper aditus. dat. Quo fideníior sacras ad

Hieron. ep. ad Paulin.

* Defensio Ecclesiz.

* ] Sam. 6. 8, 12, 14.

x Epistola Dedicatoria.

islas ras, sed venerabundus, advolvor ; et ad tanti Tutelaris gemwe, Orphanam hane, posthumamque prolem voveo, Parentis iodestissimó pii, solidissimé docti, non dissimilem, quam. Beata Animula, ad. Celites migratura, emtremis, mühique munquam obliviscendis votis, apud Pientiss. M. V. superesse volut, ut Testem. consiantis fidei erga, Christum. Dominum, ?/a Tesseram fidelis con- slantie, observantieque erga Christum Domini ze ?psa morte morifure. Atque vel hine im BRegid supel- lectile censendam. esse facilà constabit, quód M. V. jus-^ &ssimi Domini Characterem fronti àmpressum | gestet. Cujus enim hsc* inscriptio et imago, £s? Ceesaris Britannici? — Itaque sudpte sponte, Defensio Ecclesize Fideique ad Defensorem Ecclesie Fideique properat ; wt tlla veteris Arca fcederis, saeris* monilibus referta, ad fundos. Jehoshue, ita et hec, pretiosa gestaus Novi foederis monimenta, quibus ut mullus locus satis futus à Philisteorum. .Romanensium. impetu, affatuque. conta- 4ioso, iia mec ullus satis aut digmus, aut idoneus, misi ón sacro Jacobi fundo. JNàm, quw. cujusvis mom sit Trapezite, de monilium horum. pretio, virtute, puritate, recte judicare, sed. Gemmarium. peritum, perspicacemque desideret : M. V. pre reliquis visa est, que hec Fidei nostre Arcana (dolo malo suppressa diu, et. quasi à "'errà incognità posfliminio jam. recepta) cÀm propter mirabile acumen penitissimé intueri possit, tum. propler summam. potentiam wz «c bomitatem, ef síremu? valeat, et pie soleat tueri: dum interim. aliorum acumen, in machinam fallendi, potentia, 4m piorwm. oppressionem, bonitas, $m materiam. prede Pontifici degeneret. — Tta fit, licht non sine gravi molestid, summá tamen. cum gloriá M. Tue, Orbisque | Christiani commodo, ut gravissima | .Ecclesice Reique publice Christiane | momenta, ad. Judicii tui Trutinam,— discutienda, | Tueque — Authoritatis Asylum sublevanda | confugiant, et. /Equitatis Tue spectatissimo

Jrpistola. Dedicatoria. bs

equilibrio acquiescant. — Scilicet, hoc est Regem Regie sasor amm- tium eum.

^ . prestare. pum enin sumus Q Celis Deus, oppressc vs. 15. 26.

Rex Saneto-

si£ Ecclesie smc,* suorumque Videi, Defensor, Jos, Reges 7"; ^voc.

4n derris adsciscit sibi im consortium, ut Nominis ésfius pog

. gloriosissimi, (quid enim sublimius, quàm ab Immortali is Dac bi JDeo,t Sponse dilecte sue Defensores cooptari ?) — Tia vio Cor. et. Muneris, operisque onn maru: quia suscipien- pets fibus, sollicitudinis immense ; negligentibus, infiniti peri- dium gestans culi; prestantibus, incomparabilis híc glorie, illic hac ost NE prem. Hec enim divini quasi. Characteris. societas, , ot es nom ad ambitionis Pompam, sed ad Religionis Tutelam, iic. à* Deo Regibus omnibus impressa, eupressa in" optimis, 15.3, 1 Pet: (Aoc est) Jacobi simillimis ; adeoque emicuit in primevá ome Dei .Eeclesid inter? Judeos, ut. supremam tum. n -ikgitus Brechi, curam. gQrolegende —Heligionis | consedisse, ipsi hostes i Sulmneron, Jegum, Pontificum Pugiles, agnoscant vel duviti ; et fte. 8otoe alii. gübus postea, Christianis, Navis Ecclesiasticee gubernacula sue Vilide esse commissa, Zecclesia Christiana non invita* agnoscat. ober

: Quorum. et. evemplo et jure, gloriam stam longa serie à re m Lucios Constantino, ceteris derivatam, sic Majores Af ieuth.

- Tui, sibi feró peculiarem. euceperunt, ut se à Deo consti- : Thesdr

- &utos" Fidei Defensores, talesque, et dici, et esse, ef esse Euseb.

debere, Regiis olim. Rescriptis meminerint. — Itaque Hen. Rich, Unt si vers. t

VII. quod antea à' Deo Hegnorum. Aullore. acceperat, s saunen. eg. Angl. et

non modo à mupero" Vüce-deo, Regum, eversore, oblatum rima verba prudens! respuit (obtulerat enim non" aliter quàm Diabolus Pom N l ) , : : i Caput Tri- regnorum. gloriam. Christo, omnis Regni, glorieque justo Ts sr : pem. :. 1T. Regi ut antea heredi) sed porro ad Defensoris, àd est, Braclit, supremo, . e . B ^ et. 2. 13. firitatem, Capitis efiam. honorem jure apposuM, QUO x papa sic

hodie dictus,

Jpse Successoresque, et fortiter opere, et sapienter consiliis, , à Maria. - Religionis causam. protegere monerentur. — (Nec. Titulo Ss ss.

a aliisque.

/ T. "e tantiim, sed et. Evemplo heroicó preivit ; adeo ut ml * UT Leo X. eo Titulo indulto, de splendidis Henrici, ejusque pays, «a

jure Coronze,

Siuecessorum ausis pro Vide," tanquam. Pontifeo Maaimus «t sum ven-

dicaret. vide Stat. An. 24, Regni. c. 12. " Luke 4. 7, Si procides et adorabis. ^ Anno Reg. 26, In Stat. Parl. c. 1. » Leonis Bulla Anno 1521, 5». Id. Octob. ^ Joh. 11.51,

* Gild, Sap. de excid.

Brit. Polyd.

Virg. lib. 2, Hist.

4 Beda Hist.

Eccl. lib. I, c. 4, Antiq. Martyr. ap.

xi Epistola Dedicatoria.

ilius anni prophetdsse visus sit. — Nam quum. ab Ecclesi Aic fundatá, Britanmimm tuum Beatam semper cen- suerim, quüd* primo Regnorum omnium dederit Christo momen, primum Regum omninm Christianum. habuerit * Lucium, primum mp. Constant! genuerit, primumque Regem Marlyrio coronatum, .Edmundum : eadem. jam

Baron. Anno pu///). beatissima censenda est, quód m cclesiam hoc

* Paneg. in Constant.

Regno omnium primo Reformatam, ejusdem glorie seriem

* vide speai propagérit. — Henricum | enim. habuit, Antichristi. pri-

Hist. lib. 7, c. 15,

qum. edtirpatorem, primum Religionis pure Restitutorem Jdwardum, prümam, que eandem terra, marique aris tutata est, Elizabelham ; primum, et verà primum, Jaco- bum. Magnum, qui. Antichristum, Divinissimis Scriptis, ersond. palam. exuit, Hereticos omne genus authoritate, calamoque coercuit, Ecclesie pomeria amplissimo fteg- norum. accessu. dilatavit, Schismaticos argumentis, Sacri- legos legibus, Piorum apud evteros [nvasores, potentia, gratia, consiliis compescuit, à fide denique alienos, ab amplevu. scorti Babylonici in. castissimum |.Ecclesie verc simum. reduait, exemplo, doctrina, medullá suade. — Quo in mumero si unus Spalatensis suo scelere et infortunio, . non nostro, resilierit ; si Regis clementissimi muntficen- lias, Archipresulis, Antistitumque Optimorum largitiones rependerit, calumniis, Ecclesice, Hospitis sanctissime, dis- ciplinam contumeliis onerárit; Quid aliud M. Tue et Feclesie | contigit, quàm | Servatori ? | Quid aliud. isti, quàm Jude, qui redeuns ad. Yacrum suum, abiit ad locum suum? /7omo, si homo, pre ceteris mortalibus miser, nec muüserabilis, quia quàm insamus, tam insanabilis. Quid enim est, si hoc mom est, mundatas cedes deemoniis septem onare, dum adesset Aic, Avaritid, mbitione, hypocrisi ; quum. abiret, Aposlasid, perjurio ; cim abesset, ingratitudine, calumnid. — Atqui non impune ;. Totidem ei, non à Tergo, sed à Corde, flagella. | Dei. irascentis, De- monis torquentis, mordentis Conscientiee, Mundi emxecrantis,

JEpistola Dedicatoria. xii

Ecclesie. vere dedignantis, False uleiscentis, et Authoris hujus nostri, lenissim? alioquin. homimun, nunc. tamen ita strenue vindicem agentis, ut non. septemplez híc clypeus, at ne septem quidem Babylonis montes sustimendo sint. Et certe ierit ; sic enim hoc evo, Romani est, et agere et pati pro supremo* Vice-deo swo omnipotenti; cwjus causá. fadissime lacessunt eos, qui veré supremas Dei àn lerris vices. obeunt; dum lIgmis et Pulmen, Odium et Calumnia, quatuor Pugiles Bestie, omnibus imminent, qui Bestiam om adorant; eoque nomine novitatis, üm- qietatisque, schismatis, hereseos, deformationis, ab emis- sarüs ejus, Feclesim Dei arcessitur. Sed quod Josephus Jratribus infidis suis, id lis nos,* Vos hec in malum nobis cogitastis, sed Deus vertit in bonum. Quod ec hisce irritamentis precellenti hoc. Opere, Dei causa, Vide Puritas, Ecclesie nostre innocentia, Sanctaque antiquitas, gloriosius emerserit. Quüd Bestiee Romane furor igneus, vanitas fumosa, heresis nefanda, horrenda impietas, sper- nenda Novitas, omuium. oculis patuerit. | Quod denique M. V. cui non jam primo Jesuitica ostentatio innotescit, hinc facilà internoscat, cim, inter castissimam Fidei sim- plicitatem, et meretricios istorum fucos ; tum inter fida duorum. obsequia, et eorum. Pyro-pulverea blandimenta ; quorum indiés sub Fidei velo, Perfidize aolifiones. aver- runcet Deus.

Faaitque ZHternus. Ille fidelium 2 calis Defensor, wf M. F. Vere Fidei Defensorem | híc longevum agat, unaque cum sobole vere Regid, hujus, futurcque vile

felicitate, ceternim. fruatur.

Calend. Jan. Sacratissima M. Vr.

humillimus Subditus,

Johannes Barkham.

* Vide Cha- racterem Sequentem.

* Gen. 50. 20.

* Vide. p. 385, $ 12, hujus libri, et p. 408, $13.

AD LECTOREM BENEVOLUM, ETIAM PONTIFICIUM.

EnvnrTE Lecfor, sive noster sis, sve 1s, quem mosírum esse sanctà cupio, monendus híc mihi es, et rogandus, sed illàc à me, hàc à Typographo. ^ Uterque aut Lectores aut in dus affectus varios optamus. Ego híc ad veritatis indaginem ingenuos, sed severos, et perspicaces : Ille ad preli lapsus faciles et conniventes ; nam vel ita facilà cernent, ad que faciles conniveant, difficiles offendant. De Authore ausim dicere, neminem majori diligenti, leniori animo, meliori fide, scripsisse: sed eo ex diuturno morbo decumbente, Opus, ab Authore beneé scriptum, à Scribá male pictum, dum etiam inter operas Latinà minim callentes sub. prelo sudans ultra wmbilicum produceretur, conirazit mevos, ex punc- tulis, numeris, notulis, etiam solecismos. Que nec Author, qui aberat nimis citus, nedum ego, qui accessi mimis serus, prestando sumus. Quisquis veró hec evolverit, vel ad veritatem amplecten- dam, vel ad errorem, si quis sit, refellendum, moneo, ut non alium se gerat adversüs Authorem, quàm ille adversàs suum Adwer- sarium ; et sinceré internoscens inter vitia calami, et preli, discat à nostro dicere, quoties occurrant,* "Typographi erratum arbitror, non tuum. Quod reliquum est, Lucem ibi det Deus, ut cernas, mentem, wf colas, conscientiam, uf agnoscas, Veritatem ; et. Valeas.

Tuus in Christo,

si Tu in Christo :

JH

ARGUMENTA SINGULORUM HUJUS LIBRI CAPITUM,

QUZS LOCUM SUPPLEANT INDICIS RERUM OMNIUM, QUZE EODEM LIBRO COMPREHENDUNTUR.

Car. I. 5 : : T : Pag. Profectionem suam, in Angliam. iniqué nunc damnat D. Archiep. Spalatensis ; et que illius Causa à : : à AKT CaP IJ.

- Romana, Ecclesia, Ejcclesia est, sed mon Sancta Ecclesia — . EC EuCcar. IIT.

Homana, Ecclesia, non est Ecclesia Catholica... : : ui Car. IV.

Romana. Ecclesia, an sit Columna et F'irmamentum Veritatis —.. T Car. V.

Romana. Ecclesia non est Mater omnium | Catholicorum, | mec omniwm Ecclesiarum. | Non Britannica, mec. Anglicana Ecclesia : : ; , : : ; s u20

Car. VI.

Romana Ecclesia, mon est Magistra. Ecclesiarum. | Qualia. illius Docwmenta: de S. Scripturis ; de Rebellione àn Principes ; de ZEquivocatione ; de Castitate — . : ^ : : . 85

Car. VII. Pretextus. Inscitim suc, quód. causas Fidei non. satis discusserat D. Archiepisc. Spalatensis, vanus esse ostenditur |. ; o8

xvi Argumenta Singulorum

Car. VIII. Vere Cause eur ad. Romanam. Ecclesiam redierit D. Archiepisc. Spalatensis Car. IX.

Quod ejectus sit ex Anglicaná Evcclesià. Archiep. Spalatensis ; quod- que invitus inde abierit Car. X.

Pratextus D. Archiepisc. Spalatensis, cur qug orthodowé scrip- serat, nunc damnet, quia, mon boná, conscientiá ea Seripsisset, evamanatur

Car. XI.

Romana, Ecclesia mon munc tenet, quod olim tenwit; et varia de hoc Exempla — . : ; : Capr. XII.

De Curià Romaná, ejusque Corruptissimis Moribus *.

Cp XI:

De Librorum. Prohibitione, et Evpurgatione

Car. XIV.

F'üdes Protestantiwm Fidei Prisce Ecclesig consona est. De Libris Apocryphis, et Traditionibus non scriptis

Oar. XV.

Dogmata. Ecclesie Fomance sunt Novi Articuli Fidei. De For- mulá Fidei à Pio IV., promulgatá ; Provocatio ad. primos sexcentos ammos:- Eiwplicando Fidem, novam Fidem cudunt

* Romanenses

Car. XVI. Ecclesie. Heretice, ipsaque Romana, Ecclesie sunt, et Membra Universalis Ecclesie

Cap. XVII.

Fides antiqua sepius ab Ecclesiáà. Romaná interrupta. — Quatuor insigniores Rupture F'idei ab illà facte ; in Haresi Univer- salistarum, Iconolatrarum, Hildebrandinorum, et Papistarum

Pag.

30

36

38

39

49

48

67

tal

TT

79.

hujus Libri Capitum. . xvii

Car. XVIII.

De Duratione et. Amplitudine Romane Ecclesie : quódque illius F'ides, nec respectu Temporis, nec respectu Locorum, Catholica

Pag.

sit ; : : : : : : : : :.588 : Cap. XIX. De Romane Curie Sanctitate : : : ; . 99 Cap. XX. JEipiscopi sub Papatu, quomodo Episcopi equivocé dici possint — . 101 Car. XXI. Ecclesia Romana, ut alie H«aretice, est Ecclesia, sed morbida — . 108 Car. XXII. De Pape Suprematu: eum et à Scripturis, et à. Concilüs, et à Patribus damnari — . : : : à : . 104 Car. XXIII. Librum suum. Scopulorum temeré damnat D. Archiepiscopus Spalatensis — . : : : : : ; . 142 CaP XXIV. De Concilüs post anum. millesimum habitis: De Tridentino Concilio, et Historia illius Concilii : 1 A 7145 Car. XXV. TTenebras in Anglia, Lucem in. solá Romaná Ecclesia, falsó pra- dicat Arch. Spalat : : - : : : aee tont Car. XXVI. Petrum fuisse Roma € Scripturis non constat — . : : A68 Car. XXVII.

Episcopi omnes jure divino cum. equali potestate Apostolis succe- dunt. Que fuerit Apostolorum ordinaria, que item. extra- ordinaria Potestas . : 3 , ; : : . 154

Car. XXVIII. Episcopi ommes equé sunt Pastores Uniwersalis Ecclesia, ac. est.

Romanus Pontifer |. : : : ; : . 1588 b

xvili Argumenta Singulorum

Car. XXIX. : ag. Aqua Lustralis, Grana Benedicta, Cordula, et similia, Nuga sunt, et Characteres Antichristi ; : : | A . 105 Car. XXX. Duo solium sunt, non septem proprie dicta Sacramenta — . . 166 Cap. XXXI.

De Suprematu, et Canonibus aliquot Concilii Chalcedonensis — . T2

Car. XXXII. De Inquisitione Haretice Pravitatis: et an Charitas atque In- structio sint arma Inquisitorum : : : : SI:

Car. XXXIII.

Sectas complwres, scilicet, Anabaptistas, Arianos, Photinianos, Puritanos, in Angliá permitti | calumniatur | Archiepisc.

Spalat. . , : : N : : : : . 182 Cap. XXXIV. Anabaptistas liberé conventus in. Angliá celebrare, calumniatur Arch. Spalat. : ; : . 194 Cap. XXXV. De Primá notorià Heresi, quam Puritanis objicit Arch. Spalat. Liberum Arbitrium non dari . : : à à . 199 Cap. XXXVI. De Secunda notoria, Haresi, quam Puritanis objicit Arch. Spalat. Deum esse Authorem Peccati : : : : . 909 Cap. XXXVII.

De Tertia notoria Haresi, quam. Puritanis objicit Archiepisc. Spalatens. Deum ex solo beneplacito multos sine causá damnare : , : ; : : : : . 806

Cap. XXXVIII. De Quarta notoria Hearesi, quam. Puritanis objicit Archiepisc. Spalatens. Christum pro omnibus non esse mortuum . . 910

Car. XXXIX.

De Quinta Heresi, quam Puritanis objicit Arch. Spalat. Christum Poenam Damnatorum subiisse . : : : : ESSI

hujus Libri Capitum.

Car. XL.

De Sexta Heresi, quam. Puritanis objicit Archiepisc. Spalatens. quód Infantes cum Baptismo morientes possint damnari

Car». XLI.

FEicclesiam Anglicanam. Hevreticam esse, quia. cum Anabaptistis et Puritanis perpetuó communicat, calumniatur Arch. Spalat. Deque Aerüi et Puritanorum Heres.

Car. XLII.

KEicclesiam | Anglicanam | Hareticam. esse ob. Communionem. per- qetuam cum. Hareticis, calumniatur Arch. Spalat. et. exemplo Acatii ac Petri Moggi futiliter confirmare conatur

Car. XLIII.

Ecclesiam. Anglicanam. Hareticam. esse, quia. communicat. cum Heformatis Ecclesiis. Ultramarinis calumniatur. Arch. Spal. Deque Lutheranorum et. Calvinistarum. Dissidis .

Car. XLIV.

Ecclesiam. Anglicanam | Schismaticam, esse. calumniatur | Arch. Spalati. Quodque Ecclesia. Romana, veré sit Babylon Apoca- lyptica

Car. XLV.

Romanam Ecclesiam esse solam. Ecclesiam, et non esse Schismati- cam, falsó gloriatur Arch. Spalat.

Car. XLVI.

Prima probatio Arch. Spalat. quód Romana. Ecclesia Haretica non sit, quia Angli aliqui illius Hareses mon nominarent, vefellitur

Car. XLVII.

Secunda. probatio Arch. Spalat. quod Romana Ecclesia Horetica non sit, quia Sereniss. Fev alique dixerunt, eam. in. P'unda- mentali, non. Fide errare, vefellitur. — Deque Fundamentalibus Articulis, et F'undamento F'idei

Qar. XLVITI.

Tertia probatio Arch. Spalat. quód Romana Ecclesia mon. sit Haretica, quia dogma Transubstantiationis Panis in Corpus Chwisti non sit Haresis, vefellitur

XIX

Pag.

. 998

. 995

::29/l

. 897

. 942

. 961

. 954

. 95'T

. 975

XX Argumenta Singulorum

Car. XLIX. Primo Ratio Archiepisc. Spalatens. quód. Papiste non sint Idolo- latra, quia Deum unum esse profitentur, vefellitur Car. L.

Secunda ratio Archiepise. Spalatens. quód Papiste mon sint Idololatre, quia divinum cultum nulli purz creature com- petere predieant, refutatur

Car. LI.

Pretextus Arch. Spalat. quód Papiste non sint. Idololatre, in cultu. Sanctorum | Defunctorum, et. Angelorum, quia non dicunt eos cultu divino colendos esse, refellitur .

Car. LII.

De Vigilantio. .Ewm mnegásse cultum. Sanctorum. calumniantur

Pontificii : deque duplici tum errore, tum calumnmià Vigilanti Car. LIII.

Patres, quos citat. Archiepisc. Spalatens. ut probet Papistas mon colere Sanctos cultu divino, examinantur : 4. sunt Origenes, Epiphanius, Augustinus, Cyrilus Alexand. et Theodoretus

(pu

De Festis Sanctorum, ubi Nugamenta aliquot et Calumnie Arch. Spalat. declarantur .

Car. LV.

Sanctos in particulari scire preces nostras, eaque que hic aguntur, non est de Fide. Et quinque, de Modo quo cognoscant ista, opiniones ezaminantwur

Car. LVI.

Non cogimur à Scripturis fateri, Sanctos defunctos scire in parti- culari preces nostras, aut. pro. nobis in particulari intercedere, ubi aW. loca 6é Scripturis ab Arch. Spalat. allata exami- nantur

OXP. I; VIT.

Duo loca ex. Ohrysostomo, et Augustino, pro intercessione. Sanc- torum, allata, ab Archiepisc. Spalatens. ezxaminantur

Pag.

. 901

296

. 999

304

309

. 916

Sol Erf

. 998

. 985

hujus Libri Capitum.

Car. LVIII.

Angelos, etsi presentes adessent, religiosó invocandos mom esse. Deque Angelo Custode; am wnwmquemque talem. Angelum habere certum sit, et de Fide

Qapr. LIX.

Sanctos defunctos in particulari pro viventibus intercedere, ex Cypriano, Hieronymo, Augustino, Leone, et aliis frustra conatur probare Arch. Spalat.

Qap.. LX.

De Invocatione Sanctorum, quodque multis modis in ea peccant Pontifici

(xp X

De Beate Virginis Invocatione, pro quá, Irencteum, Athanasium, Nazianzenum, Augustinum, et alios Patres futiliter citat Arch. Spalat.

Cp EX ET:

Invocationem Sanctorum. defunctorum, esse "Traditionem Apos- tolieam, et ab antiquis Patribus receptam, falsó gloriatur Arch. Spalat.

Car. LXIII.

Prima, ac secunda. ratio, quibus Pontificios ab Idololatria n cultu imaginum excusare conatur Arch. Spalat. quod eas Latrià non colunt, et hoc profitentur, refutantur

Qap. LXIV.

Tertia, Arch. Spalat. ratio, quà Pontificios ab Idololatriá in cultu imaginum. excusare conatur ; quia Imaginum cultus ab Uni- versali et Catholicá Ecclesiá approbatus sit, refellitur

Qar. LXV.

Quarta. ratio, ab authoritate Damasceni; et quinta, ab authoritate Secundi Nieseni Concilii, quibus ab Idololatriá in cultu ima- gnum, Pontificios excusare conatur Arch. Spalat. refutantur : Concilium illud Nieenum, meque Generale esse, neque legi- tinum, ostenditur

XXl

Pag.

. 944

. 954

. 969

. 974

. 988

. 904

. 999

. 418

xxii Argumenta Singulorum

Qup: LXVI.

Sexta ratio, quá Romanenses ab. Idololatriá in. Cultu Imaginum excusare nititur Arch. Spalat. quód Deus frequentibus Mira- culis eum Cultum confirmavit, examinatwur

Car. LXVII.

Calumnia Arch. Spalat. quód. Cultum Imaginum ideó vejicimus, quia Deus vetat ullas Imagines formari, diluitur. — T'ria, in secundo decalogi precepto prohiberi, in quibus singulis Ponti- Jicios graviter peccare, declaratur

Car. LXVIII.

Quatuor rationibus Arch. Spalat. pro. Cultu Imaginum respon- detur. | Quodque secundwm Decalogi preceptum sit juris naturalis, et non positivi aut ceremonialis, ostenditur: Que fuerit Iconoclastarum Hieresis .

Car. LXIX.

Calwumnice | Archiepisc. Spalatens. àv Doct. Joh. Raimoldum dilu- untur: et vana Arch. jactantia de confutando librum Rain- oldi de Idololatrià

Car. LXX.

Hesponsiones tres Arch. Spalat. ad Argumentum nostrum de Vitulo, diluuntur : prima, quód lsraelitie vitulum ipsum aureum Deum putarent. Secunda, quód Deum colere in imagine non sit Idololatria. T'ertia, quód Honor imaginis redit ad Prototypum

Car. LXXI.

De Cultu Echaristie ; ubi vanitas Arch. Spalat. demonstratur, cium dicat, in Cultu quem Eucharistie exhibent, ne suspicionem quidem esse Idololatrie .

Car. LXXII.

Transubstantiatio non probatur vel ex cap. vi. Johannis, vel ex verbis Chwisti, Matt. wwvi. Hoc est Corpus meum, Sed ex utrisque locis vefellitur

Cape XeapDrE

T'ransubstantiationem Panis in. Corpus Christi, à Patribus et Concilis damnari ostenditur, deque Concilio Lateranensi Quarto

Pag.

. 485

. 444

. 448

. 458

. 464

. A78

. 4176

. $01

hujus Libri Capitum.

Car. LXXIV.

Ex is quae de Transubstantiatione dicta sunt, duo consequi de- claratur : prius, Non esse in Missa verum et proprium Sa- erifieium. — Secundum, Eucharistiam adorandam non esse,

. et Pontificios, quia eam adorant, Idololatras esse

Car. LXXV.

De Fiduciá, Magiá, et Antichristianismo, apud. Pontificios, in usu Aquas Benedicti, Crucis, Agni cerei, ?» Habitellis, et similibus

Cap. LXXVI.

Hieclesiam Anglicanam separásse se à Romaná, antequam causa pro quibus se separabant, judicate erant, inepté deflet. Arch. Spalat. .

Car. LXXVII.

Haresin nostram hanc csse, quód in. Fide solá sic salutem repo- nimus, ut Operum necessitatem excludamus, calumniatur Archiep. Spalat.

Cap. LXXVIII.

Haresin nostram. hanc esse, quód. Justorum gratia sit inamissi- bilis, et ipsi impeccabiles, calumniatur Arch. Spalat. .

Car. LXXIX.

Ecclesiam Romanam veré Schismaticam esse, et àmperité ab Arch. Spalat. à Schismate excusari, declaratur

Car. LXXX.

Mores apud. mos corruptissumos esse ; itemque Confessionem pri vatam, Jejunia, et Pcenitentiam, apud mos abolita esse, ca- lumniatur Archiepisc. Spalatens. Corruptissimos Romanensium mores falsó excusat

QXPAEIXCXOXTE

Ratio Arch. Spalat. quód. Ecclesia Romana. non sit Schismatica, quia Ecclesia est Una ; eaque est Romana, et quia, Christum . pro fundamento retinet, refellitur

xxii

Pag.

. 696

. 640

. 648

. $52

. 564

. 657

. 660

. 970

xxiv Argumenta Singulorum hujus Libri Capitum.

Car. LXXXII.

Praeter alias. Arch. Spalat. Calumnias, de Regulà apud nos Fidei de Synodo Dordracenà, de Separatione mostrá, dw sibi invicem. contrarie vefelluntur : una, quód. parati sumus cum Romaná Ecclesià communicare ; altera, quód conjungi cum eis nolumus. Deque Communione cum haereticis non habendá : ; : : : : : . 578

Pag.

Car. LXXXIII.

De eo quod Arch. Spalat. ait, quosdam divisse, malle se cum Turcis, quàm cum Papistis societatem inire; De ZEquivo- catione et Fide hereticis non servanda — . ; : . $80

- Cap, LXXXIV.

Calumnice varie ab Arch. Spalat. àin Henricum VIII. Edwardwn VI. et Elizabetham, ob. Separationem à Romaná Ecclesiá conjecta, diluuntur : Deque Disputatione habità cum Papistis, sub initiis Regni Elizabethe — .. ; : : i . 589

Car. LXXXV.

Quam pueriliter de Keformatione mugatur Arch. Spalat. per Heformationem non institui. Religionem novam, sed antiquam restitui, et. solüm. deformationes purgari declaratur. — RHe- sponsio ad Epilogum rc. et illustre illius de Orthodoxia Ecclesie Anglicaniw elogiwm . : : : . 600

DEFENSIO ECCLESLE ANGLICANJE,

CONTRA

M. ANTONII DE DOMINIS,

D. ARCHIEPISCOPI SPALATENSIS,

INJURIAS.

LiszrL: tui, M. Antoni, Domine Spalatensis, duo capita sunt, unum Condemnationis, alterum Calumnic : In illo, Te, profec- &onem huc tuam, tuaque scripta dammas. In hoc, insignem Orthodoxis omnibus, nostre inprimis sanctissimse, ac florentis- sim: ZInglicanee Ecclesie injuriam facis : In illo, vecordiam tuam,

in hoe, Z/mpietatem prodis ac Znscitiam.

GAPAL

PROFECTIONEM SUAM IN ANGLIAM, INIQUÉ NUNC DAMNAT D. ARCHIEP. SPALATENSIS; ET QUAE ILLIUS CAUSA.

Àc Tu quidem meritó damnatus. Airoxaráxgrog primüm, judicio tuo, scriptis tuis, ex ore tuo, à feipso damnatus. Quod si cor tuum te condemnet, major est Deus corde et Consci- entià tuà, et novit omnia. Utinam veró sic vitam tuam in- stituere voluisses, ut non et homines quoque testes tuorum scelerum haberes. Sed profectó incurrunt in oculos omnium flagitia tua, quz nullo nitro elüi unquam possunt. Ut tuo, ita merito tuo maximo, judicio bonorum omnium damnan-

dus es. B

E,

[3]

* Consil.Prof. et p. 14.

b Spalat. in Sor. Prim. p. 196, 197.

* Cons, Prof, P. 8, 4, et seq.

3 Cons. Prof.

p. 2, 4.

* Ib. p. 3.

f Ib. p. 4. [3]

& Ib. p. 3, 26.

2 Defensio Ecclesie Anglicane Car. I.

9. Nec damnandus tamen eà quam tu obtendis causá, scilicet, ad statem bené provectam Antichristo servieras: ac duram sané sub illius tyrannide servieras servitutem : ipse *alüque tui coepiscopi pro pecudibus ab illo habiti. —Pertesus tandem mi- serrimze istius conditionis, subduxisti te ab Antichristi jugo ; ad Christum, et hane Orthodoxam Christi Anglicanam Eecle- siam ultro te contulisti; Exceptus^ hie non benigné solüm es, sed et Aonorificà, à plebe, à Proceribus, à Prelatis, ab ipso Supremo fidei fideliumque Defensore; nec supra merita solüm, sed et vota; magnis opibus, amplissimis muneribus; ecclesias- ticis, eisque opimis beneficis, etiam et dignitatibus ornatus: ipsa pinguedine olivie nostre satiatus tu ac saginatus es; et si ad cumulum aliquid defuisset, munificà Regis manu suppleri potuisset. Quinquennium plus minüs sic transegeras, libere, tranquillé, et nisi miser esse voluisses, beaté: in sincero, ac vero, veri Dei cultu, in Orthodox: fidei professione, etiam et in summá bonorum omnium, qux à viro bono optan possent, affluentià ; unieum hoc opinor in omni vità recté abs te factum, quód Orthodoxis. te Ecclesüs conjunxeras : unicum jam hoe factum molesté* te habet animumque excruciat: ideoque et factum hoe, et propter hoc, ipsum te condemnas.

3. Verüm bono animo sis, mi Domine; ne te discrucies. 81 ab hàc culpà pistrinum metuis, ego pro te molam. Non est, mihi, crede flagitium, ex /Egypto in Terram sanctam, ex Babylone in Hierosolymam : é Sodomà in Zoar, é Romaná qualis nune est, Hzreticá, Schismaticá, Idololatricá, A postaticá, et Antichrist- ianà, in sanctam, sinceram et Orthodoxam Anglicanam Ecclesiam venisse. Nunquid híc aliud facis, quàm quod fecit Abrahamus, Lotus, Moses, ipseque populus Dei? Numquid aliud, quàm quod monet, imo jubet Christus ipse, Exite à Babylone, popule mi? Quod si rem recté reputes, exeundum inde tibi sine morá, longeque ante fuerat, nec ad sexagesimum feró annum procras- tinanda disceessio. Finge te vel lueri causá abiisse, aut com- modi; nee Boni, sed Bonorum intuitu exiisse. psa tamen e Babylone diseessio, ex se, factum bonum: bonum, inquam, ex substantià operis. "lu veró conscientiam, et in ea testes mille, et quid dico conscientiam ? — Deum? ipsum testem invocas, testem habes, te nunquam? in. tuo ab illis abitu, mentem ad humana et temporalia consilia direzisse : nullius! unquam hominis suasiones te abduxisse; vocationem? tuam, non aliam fwisse quam. divinam, et

Car. I. contra Archiepisc. Spalatens. 9

Sancti Spiritus motionem, atque impulsum: mansisse te porro

apud eos, reluctante tuá perpetuo atque reclamante conscientiá, avocante te indies et evocante Spiritu" Sancto, cui diu admodum x cons. prot. resistebas. "Tenebat te in Romanà ecclesià, neque amor Dei, "^^ neque fidei veritas aut sinceritas, sed fua! 4gar (scis quid dico) i m. y. os. te tenebat, tenebant meretricis Dabyloniez amplexus, philtra, et poculum aureum mulso plenum: tenebant rationes et suasiones

solium humane, que nil nisi mundum saperent et Carnem. | Quare

quód ab eis discesseris, Factum bonum ; quód vocante Deo, quód conscientià tuà te monente et movente, quód veritatis, ipsiusque Christi amore discesseris, Bené quoque à te factum : Nec quia discesseris, reprehendendus, sed nisi discessisses, ab omnibus merito damnandus esses.

4. At morbus, inquis," animi atque egritudo, Impatientia, el x Cous. Rea. Iracundia, quedam phrenesis, te ut hue fugeres adegit. Camillus" i ps Burghesius tum pontifex fibi infensus; Simultas etiam tibi cum Episcopo Traguriensi, Suffraganeo tuo. Tu cui mgenium as- perum, ferox, immite, et paris impatiens, et superioris; excan- descis hine in Pontificem, Consihum de profectione ad nos inis,

ipsamque illam Znfaustam," infelicem," irrationabilem," pesti- " urs feram,? pessimam, im vero diabolicam* profectionem suscipis. — * 1». p.5 E -: . . c . PI1b.p. 5. Quasi veró tu ita imprudens vereque amens sis, ut quia Ib p.4 r AD

Camillus, tibi, vel Andreutius pauló infensior, ideo teipsum

statim Archiepiscopatu tuo, bonis omnibus ac fortunis, exuas: amicos, cognatos, nepotes, neptemque charissimam deseras.

Quasi non tibi cognitze mille artes, quibus placare Romanum Jovem, et vel ipsi, vel Suffraganeo tuo caput demuleere posses.

Quse veró illa, cur Camillus tibi aut tu ill succenseas causa?

Ex reditibus? nimirum Ecclesie Spalatensis, cum ab Episcopatu : spalat. in Segniensi ad eam translatus esses, annuam quandam exiguam $5 pensionem Andreutio, rivali tunc. tuo, reservavit Pontifex ; quin-

gentos nempe ex tribus opinor millibus coronatorum. Pensionem

istam, quia injusta, quia tu ei nunquam consenseras, quia tibi inscio imposita, solvere detrectas. Lis statim orta; Romam ad Rotam decidenda defertur. Quanta veró hie, quamque digna tu:e fuge,

aut exilii causa? Cur succenseat Paulus, si tibi cum Andreutio — [4] lis? presertim cüm et justam causam tu haberes, et ille homo

esset nullius meriti, nullius, si ad te conferatur, pretii: à Jigone

et. stivá ad Episcopatum evectus, e plan& nihil ad. Permenonis

suem. Quod si hec, aut pArenesis tus in Paulum Quintum,

4 Defensio Ecclesie Anglicane Car. I.

aut profectionis ad nos causa; cur non furere czepisti, cur non * Archiepi- etiam proficisci, ante annum à suscepto Spalatensi* Archiepi-

Scopatus ei

concessus, seopatu decimum quartum? ^ Quo tamen tempore et lis et bilis an. 1602, pro-

fectio siis Sp. dau maximé fervebat. | S UE 6. Sed mitte fucos. Detraxit tibi jamdudum istam larvam, Lohetus, Amanuensis tuus, qui te ut scis, intüs et in cute novit. Seimus et nos eum non à manu solüm tibi fuisse, sed à mente. i. d Seripserat nimiràm Andreutius! £e ex dolore litis amisse, odio x ua jam plenum in. Pontificem Rom. maledicta evomere, ejus authoritati derogare: Ecclesiam clerumque Romanum | allatrare. — Hine. tibi lachrime, hinc. luctus et dolor. Hsec tu paucis, et uno feró verbo rn Rej. innuls, PArenesin? vocans iracundie tue, et stimulum euulcerati* *I.p.6. qnüini. Quid ad hec Amanuensis tuus ? Dicat is, an hoc vel phrenesis tuze, vel profectionis causa. — Palàm veró ille testatur et »Sor.Prim. clamat, etiam et demonstrat, stultum esse hoc propudiosi Epi- "1. p. 16s. scopi (Te'ne intelligit?) mendacium: Te causá* non omninó cecidisse, nec litem amisisse: Ut ideó, non posses vel odio, vel pArenesi in Pontificem flagrare. Toto etiam illo tempore à caus tuà agitata, *Ib.p.193. ad discessum ab eis (anni illi undecim sunt) £e* nihil unquam publice in Romanum Pontificem loquutum : ut non posset ideó Pon- tifex tibi esse infensus. Andreutium insuper, qui odium hoc et iracundiam, seu ut tu vocas, phrenesin, fuisse abitus tui causam confinxerat (quód tu nunc ipse post Ándreutium quoque fingis) "Ib.p.169. vocat ille, hominem? scelestissimum, impostorem impudentissimum, «Ib.p.193. obífrectatorem* pessimum, calummiarum artificem, maledicum àn- 21b.p.170. famem, et bipedum? omnium mendacissimum nebulonem. — lllud etiam quod de Mario addit Amanuensis, vide annon in te aptissimé quadret; Tu enim eandem hane zram, ut Marius, profectionis ad nos tus causam nobis narras, et quasi illius *Ib.p.193. vomitum resorbes. Ex íam cenoso, mquit, fonte, fetidissimá cloacá gutturis Andreuecciani, tu. Mari (legendum nune, Tu Marce) sus xomeopáys alvum reples tuam, ac inde mendacia eructas, evomisque, olida, foeda, stercorea. 1c te dictante, Lohetus tuus: [5] tua enim sunt omnia quz ille profert. I nune, et dic tu, ut ante te Marius, imó mentire, et finge iracundiam tuam et phrene- sin in. Pontificem fuisse profectionis ad nos tuz/ causam: vides ob figmentum hoc stultum, quàm splendidis, quamque honestis, sed te dignissimis titulis, decoravit te Amanuensis tuus: Tu interim prz» Mario, czeterisque omnibus miser es, et infoelicissimo sidere natus. Illos ali: Te non alii solüm, sed tute ipse, tua-

Ca». I. conira Archiepisc. Spalatens. 5

quescriptarefellunt. Neque à te quidquam, pro te tuàque quam nunc agis eausà dici, vel propé fingi potest, in quo, non et ab aliis, et à teipso mendacii convictus es. 7. Nec nego tamen, odium tibi im Pontificem fuisse, et. illi quoque in te: etiam causa justa tibi cur Pontifici succenseres, cur irá adversus illum, non tamen pArenesi excandesceres. Scie- bas innumerabiles! novitates, perniciosissimos errores grassari in Cons. Prof. Romaná Ecclesi: sciebas jus et honorem. Universalis Ecclesie ad" d solam Romanam Curiam, im ad solum Pontificem per vim etsummam injuriam pertrahi. Sciebas inmumeros fidei articulos nusquam à Christo institutos, cudi apud ipsos, et protrudi. Sciebas cecas apud eos animas, simul cum suis cecis doctoribus, in Barathrum perditionis ruere et. precipitari. Sciebas Ecclesiam istam .Baby- lonem? esse: Sodomam" esse: Sectam! esse, que gregem | Christi «o. p. 24.

: : s h Sor. p. 76. lacerabat, et vastabat. Pontificem sciebas esse Ftomanum* INim- : Cons. Prof.

rodum, Tyrannum;. oppressorem, hereticum," Schismaticum, ipsum P'sor p. 20. denique Antichristum ;^ Cujus ceteri, qui, In. eà sectà, mancipia 23300 sunt sordidissima. | Annon ad hzc excandescere te oportuit? Annon Antichristo bellum indicere, et hzreses illius abjurare ? Annon e Babylone et Sodomá exire? — Coegit te ut hzec faceres, Charitas? Dei, Zelus? veritatis: detestatio hseresum te coegit. cons. Prof. Ira hse tua, Zelus, et abjuratio laudabilis tibi ae gloriosa. TS Sicut3 Mahumetanam superstitionem (tua verba agnosce) sic ef «sor.p. 167. abjurare profana Romane Curie contra Evangelium, contra KEcclesiam | Catholicam inventa, non vitio vertendum, sed pietati religionique deputandum.

8. Vera hec Pontificis in te odii, vera etiam heec, et unica

tus ad nos profectionis causa. Scis fuisse m Luthero, erant in * chron. Ca-

: x rion. auct. à te quoque duo peccata vel maxima, quód Monachorum ventres, wa. tib. 5.

quód coronam Pape attingere auderetis. Utrumque horum [6] morbus est, leni plané ae molli manu attrectandus;; imó ne at- tingendus quidem : utrique nomen est, Noli me tangere. — Scelus? * sor. p. 155. Romse est vel maximum, 7ricorone Caput temerare : unica hec .

ibi heresis, Non* esse Papicolam. Ut ad alios illi conniveant, «1». p. 194. in te ista ferre qui poterant? Tu etium fili? — Frendere igitur

illi, et plané furere, quód amitterent Antonium, virum tantum

apud eos, doctrinà celebrem, prudentià ac rerum usu expertum,

nobili prosapià, ex ipsis Comitibus" Palatinis oriundum : In » Ib. p. 186. Jesuitarum* scholis enutritum, atque institutum, ad Episcopatum * Cons, Prof. primó, tum etiam Archiepiscopatum, duorum? illustrium regnorum PIE

6 Defensio Ecclesie Anglicane Car. I.

Dalmatie et Croatie evectum, qui jam ad sexagesimum feré

* Cons. Prof. annum. Roman: Ecclesi;? non. addictus? solitm, sed devotus pro

Dd.

^ Ib. p. 22.

* Ib.

eáque etiam mori paratus, qui signifer inter omnes fueris, et pro- pugnator Romans fidei prw cxteris strenuus; et tantüm non Goliah Philisteorum. — Subolfecerant? illi jam tuos in scribendo contra Pontificem labores. | IdeO odium in te conceperant, fovebant. Nec id tibi incognitum. Semel, iterum, dum Venetiis esses, per Nuncium Apostolicum de hoc crimine monitus tu, atque correptus. Prospiciebas (et vel ezecutiens cerneres) procellas" et tempestatum turbines in caput tuum, 6 Capitolio jamjam ingruere atque irruere.

* Resp. Arch. /Sciebas? Colonie inque arcibus Hispanicis Rheno adjacentibus esse,

Spal. ad 12 articulos.

qui prestolarentur. adventum tuum, ut te interciperent ac vincirent. 8i deprehensus ; sciebas equuleos tibi paratos, fidiculas, furcas, faces. Sciebas nullà placentá, nullá hostiá, nisi tuo sanguine expiari tam grande flagitium. — Annon merito hic tibi metuen- dum erat? annon tonante Jove trepidandum ? Annon pro- spiciendum ut procul ab Jove esses et fulmine? — Annon te fugá

? Cons, Prof, eriperes ab istis, (ut ipse? vocas) fortoribus, sicariis, Carnificibus,

p. 24.

et sanguinarüs parricidis? Fugisti igitur, teque in hunc tran- quillum et beatum Britanni: nostra portum opportune recepisti. Quid enim faceres ? Àn cervices tuas carnificum ensibus ultro objieeres? ^ Habes veró tux fugzs mon comites modó, sed patronos, Mosen, Eliam, Sanctum Athanasium, Sanctos Apo-

*Matt.10.13. stolos, ipsum Christum: etiam preceptum illius habes, Cim

L7]

p. 2. & Ib. p. 7.

persequentur vos im und civitate, fugite in aliam. Nulla fuit, nulla omninà est in profectione hác tuà eulpa; condemnatio nulla; In laudibus tuis vel summis hoc reponendum est.

9. Vide nune quàm sis in Ecclesiam Dei, quàm in Deum, inque ipsum Spiritum Sanctum blasphemus ; qui profectionem hane et Consilium hoe profectionis tus, ut pestiferum, infeelio, pessimum : adeoque Diabolicam vocationem ore maledico ac blas- phemo, toties et nuneupare audes, et dammare. Quenquamne unquam Diabolus & Sodomá, é Babylone, ab Antichristi tyran- nide, ex ipso sordium ac flagitiorum omnium barathro, ad coeles- tem lucem et libertatem, ad sanctissimam fidei professionem, adque ipsum Christum vocavit? An Satanas Satanam ejicere potest? An regnum ejus contra se divisum est, ut diutiüs stare

'Cons. Prot.DOD possit? — Tésfemt fu habes, et Deum, et. Conscientiam tuam,

N c Amy ^ E quód aon5 humana ulla consilia, non effrenis ulla affectio ; (non igitur Impatientia, aut ista quam nune fingis, Iracundiz pAre-

Ca». I. contra Archiepisc. Spalatens. 7

mesis), non casus ullus acerbus: (non igitur odium ullum aut injuria à Paulo Burghesio tibi unquam illata) £e uf. ab eis disce- deres, impulerunt. — Sed quód in simplicitate" cordis, in sinceritate Dei, et non. in. sapientid. carnali, locum. commutdásti : quód vehe- menti! Spiritus Sancti impulsu, et ejus efficaci vocatione profec- tionem hue tuam susceperis. Vocavit ille te voce* forti, et efficaci, dicens, Egredere, Antoni, de terrá tud, et. de cognatione tud, et de domo patris tui, et veni in terram quam monstrabo libi ; vides! et perspicis hos qui sunt in Pontificum Romanorum ecclesiis, sive doctrinam spectes, sive disciplinam, à recto tramite plurimim deviare. — Quid tu híc moras nectis, in medio nationis prave ac perverse ? — Noli cum istis cooperator? esse, noli par- ticeps esse delictorum, me sis et particeps plagarum. ^ Linque? patriam fuam, amicos, nepotes: Linque dignitates. tuas, quan- tumvis amplas: Archiepiscopatum tuum, commoda, et emolu- menta tua. Sume? pennas columbe, et fuge ad solitudinem : Tolle crucem meam et sequere me. — EzAibe te ministrum Dei, in multá patientid, in. tribulationibus, in angustiis, in. laboribus, per gloriam et ignobilitatem, per bonam famam et infamiam : Colaphos, maledicta; persequutiones patere, fias. stultus, purga- mentum mundi, et peripsema, imó et Anathema propter Christum. Amplectere lubens meá causá, convitia calumnias ; odium ; dig- nitatum et opum, fame simul ac fortunarum omnium detrimenta, nudus tu mudum Christum sequere. Misce tu hortamentis ezci- tatus! hanc vocem. sequutus, hác vocatione animatus et permotus, profectionem hüe tuam promptissimé et foelicissimé suscepisti. Suasiones has nisi jam plenus diabolo, diabolicas nunquam dixisses. Cave veró, ne deemonium illud quod ex te per Spiritus Sancti digitum, ejectum scis, contra tuam scientiam simul et conscientiam, à Beelzebub expulsum dicas. Aut si blasphemus esse pergis, et. diabolicum 1d vocare, quod scis esse divinum, ex- horresce, et contremisce ad illam quam nunquam effugies, Christi vocem," Peccata omnia et blasphemie remattentur homi- nibus; Sed quicunque blasphemaverit in. Spiritum Sanctum, non habebit remissionem in eternum, sed reus est eterni judici.

10. Bené veró hic accidit, nec certé sine numine vocationem hue tuam, verbo solüm diabolicam dicis. Juratus vero tu, et testem Deum invocans, divinam esse asseveras. Dicis diaboh- cam, sed sub ferulà jam et flagello tyranni, cujus distrietum ensem tenui filo, e£ quavis setà equiná& fragiliori cerviei tuse im-

h Cons. Prof. p: 2:

i Ib. p. 26.

k Ib.

! lb. p. 2].

m [b. p. 22. ? Ib. p. 24. 9? Ib. p. 25.

PT51/p222; 3 Ib. p. 3.

* Ib. p. 2.

* Ib. p. 2, 25, et Sor. Prim. p. 191.

[8]

t Cons. Prof. p. 27, 28.

" Marc. 3. 28, 29.

[9]

x Protest. Arch. Spal.in Colloq. cum Episc. Lon. Dunel. et De- can. Winton. Jan. 21, 1621.

y 2 Par. 15.2.

8 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». II.

pendentem, tremulis oculis aspiciebas : Asseverásti verà Divinam esse, ab omni tum metu immunis ac liber, impellente te nemine, sed nec vel hortante aut invitante, sponte tu&, arbitrio tuo liber- rimo, addito insuper sanctissimo Jurisjurandi vinculo asseverásti. Si Antonio fides ulla habenda, ea sine omni dubio, non Antonio asserenti solüm, et trepidante ad lietoris vultum linguá asserenti : sed Antonio sponte suá ae sine omni metu non asserenti solüm, sed sanctissime juranti, et sub juramenti religione asseveranti debetur.

CAP. II.

ROMANA ECCLESIA, ECCLESIA EST, SED NON SANCTA ECCLESIA.

FarrcEM veró te, O terque, quaterque beatum, si ut acce- dere ad Ecclesiam hanc, ita permanere in eà, et rectam quam hie caleabas veritatis viam, ad calcem vitze decurrere voluisses. Corona tibi reposta erat: sed accipiet nunc alius coronam tuam. Tu veró Luciferi instar, in coelo, in ecelestibus ac beatis sedibus stare nescis: stare non vis. |. Ut Scarabeum enecat Rosa, Stercus oblectat; sic Antonius Romano stercore ac fimo vesci amat, suaviolentia Orthodox: fidei fastidio illi est, planeque enecat, vertendum igitur tibi solum ; vertendum ccelum ; vertenda fides, et ut Vertumnum scias, vertenda ommia. Vide veró ae serió perpende, à quo te vertis ad quos fugeris, et quare. |

3. Non dicam, nec veré tibi dici potest, Nescis temerarie nescis, Quid fugias, ideoque fugis. | Certé enim sciens tu videns- que, dictante id tibi conscientiá tud, testante id tibi Spiritu Sancto, veram ac sinceram fidem, sanctissimam fidei professionem, Orthodoxam et Catholicam ipsam Ecclesiam, ideoque Deum ipsum deseris. "Tua hse vox est et protestatio* coram Deo et Christo Jesu Redemptore nostro, te semper ex animo agnosciturum, et palam professurum, Ecclesiam Anglicanam esse veram, et. Ortho- doxam Christi Ecclesiam. | Ita miser tu, sciens vidensque peris, et Deum deseris; deserendus tu quoque ab eo, qui przdixit, Jehova fuit vobiscum, dum fuistis cum eo; si derelinquetis eum, derelinquet et vos. .

9. Quó veró fugias, rejectà fide, nisi ad Heresin et Perfi- diam ? deserto Christo, nisi ad Zntichristum ? relicto Deo, nisi

Ca». II. contra Archiepisc. Spalatens. 9

ad Diabolum? Pessim? verb in hoc et fams tus consultum et saluti. "Te errores, hwreses et abominationes Roman:ze Eccle- sie sponte iuá, exque animo condemmasse sciunt multi; scient nunc omnes, scriptis hoe tuis, et Syngraphi tui Subscriptione testatus es. Ipsum veró Caput, ac veró fundamentum Romanze fidel, addito insuper sancto, et solenni sacramento, semel, iterum, sepiüs abnegásti, abjurásti. Non pigebat te feces illas ae sordes, quas dudum evornueras, resorbere, et deglutire ? Nihil te spontanea tua professio; nihi Jurisjurandi religio ; nihil dire illae quibus caput tuum, et animam toties devovisti, si fidem falleres; nihil sordium istarum fetor et fastidium ; nihil te hec omnia commoverunt? Non terrebant te illa Apo- stolh verba, O insensati, quis vos fascinavit, ut veritati non «Ga. a. 1. obediatis? ltanó stultus es, ut cum Spiritu inceperis, carne consummeris? Adeoné pecus esse vis, et veré sus, ut, oblatis frugibus, siliquis et glandibus vesci malis? /Equumné putas, sic te contristare, imÓ affligere Spiritum. Sanctum, ut spreto ac repudiato coelesti pabulo et Mannà in ZEgyptum reverti velis, — [10] cumque impiis? ilis Deo sic obgannias, Confabescit anima med * Num. 11. 5. fastidiens hoc Manna: Languesco desiderio cucumerum, et pepo- mum, et ceparum, et porrorum, et alliorum ZEgypti? | Veré tu brevibus Gyaris, et carcere dignus es; dignus qui pro suavissimo Christi, quo te dignatus erat jugo, durum istud, ferreum, et non ferendum Antichristi jugum, et compedes omnes ae manicas perpetuo gestes. Veré enim Canis ad vomitum redisti, et Sus ad volutabrum.

4. Blandiris veró hic tibij teque ad Sanctam? Ecclesiam E Catholicam Romanam rediisse clamitas: et multus in hoc es: Instar Batti, ingeminas usque ad nauseam. Semel hic respon- sum habe. Romanam tuam istam, Écclesimm esse do tibi non invitus: Eeclesiam illam ipsam, quam magnus inter vos athleta Gasp. Scioppius ita definit,^ Ecclesia est Mandra sive grem aut . I Ecdes multitudo jumentorum, sive Asinorum : De te, de seipso aliisque 14r. hoe addens,? Nos JDei jumenta swmus, sive pecora subjugala, sv. tanquam Equi, aut Muli, sive Asini clitellarii, veterini, dossuarti, sarcinari, aut sagmarü. Die nunc sodes (ne forté inscii in tuum honorem aut titulum impingamus:) ex quó in Mandram istam rediistij in quo Asinorum ordine, tui te Muliones et Agasones collocàrunt? An prim: classis jumentum es, et capitalis Asinus? An quà es mole corporis, Dossuarius? An

10 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». II.

vero imi subselli Asellus? An inter Muliones te et Agasones *In Eccles. forté numeremus ? de quibus idem vester, l/[j nos frenant, nos iu alligant, nos stimulant, nobis jugum et onus imponunt. . Cur vero te à Pontifice Pecudem vocari, molesté feras, cum ille, qui sub eodem jugo, et se, et Te, aliosque tuz' Ecclesie, inter Asinos recenseat, totamque vestram Ecclesiam JMandram esse seu caulam Asinorum magnopere glorietur? Sed nihil mea nune refert, quomodo vel voces, vel definias Ecclesiam tuam tApo.18.2. Romanam. — Sive cum S. Johanne,! Domicilium demoniorum, et. custodiam omnis volucris immunde atque emose: sive cum EbSer wot. Nicolao? de Clemangis, Speluncam latronum : sive cum Dul-

fdene». Chr, cino,!. Meretricem. Babylonicam : sive cum Petrarcha,M Sedem

d an. 1297. . $1 . . ó j

I Sie cum vo- ZAntichristi : Babylonem, ubi Christus est. exul, Antichristus casse ait Bel- : . :

la. i Ap- dominus, Beelzebub judex :' sive cum Gallo," Synagogam Satane : pend. ad lib. . ; : :

dePont.c.21. sive cum Scioppio tuo, .4sinorum Mandram: 'Tu quomodo

[ll] wis voca ilam, et defini: eam ego JAcclesiam esse, hbens tibi

] Petrarch.

lib. ep. sine 1

tit. ep. 17. largior.

» In Clau. N . a . Prophot.o.]3. b. Sanctam veró esse istam, quam dicis Ecclesiam, cave

credas, cave sentias. Fuit olim in priscá ac primzvá setate, virgo intacta, fide et sanctitate illustris, celebris apud omnes, ipsiusque Apostoli encomis meritó celebrata. | Fwif inquam: Sed à multis retró seculis deflexit ab illà fidei et sanctitatis semità ; aurum ejus in scoriam, vinum omne in venenum versum. Virgineum omnem pudorem, ipsumque habitum virginis jamdiu abjecit, meretrix facta, retexit nuditatem suam et libidini omnium prostituta, scortata est cum omnibus gentibus, nec sic quidem satiata; Samariam, ipsamque Sodomam justificavit : amplificavit abominationes suas pre istis; ad dimidium peccatorum illius, ille non peccárunt.

en 6. Audi quz de sanctitate tuorum testetur Espenezeus? vester; wbi sub sole major malorum omnium licentia, clamor, impunitas, ne dicam infamia, et impudentia? ^ Talis certà ac tanta, uf nemo credat, nisi qui viderit, neget nemo, nisi qui non

omvitaMar- viderit. Audi vestram Platinam,? Vitia nostra eà crevere, ut via: apud Deum muüsericordice locum nobis reliquerint. — Quanta, sit avaritia sacerdotum, eorum macim?à qui rerum potiuntur, quanta libido, quanta ambitio et pompa, quanta. ignoratio tum sui ipsius, tum. doctrine Christiane, quàm parva religio, eaque simulata potiüs quàm vera, quàm corrupti mores, vel in profanis etiam hominibus (quos seculares vocant) detestandi, non attinet dicere,

h^

Car. II. contra Archiepisc. Spalatens. TI

cum ipsi ita palam ac aperi? peccent, ac si inde laudem quererent. Audi vestrum Monachum Mantuanum, vivere qui cupitis sanct? » Citatur ab (Audrn sanctó) discedite Romd ; omnia cum liceant, non licet E995 n esse bonum.

7. Visne Exemplis, velut in speculo, sanctitatem vestrorum hominum intueri? Pontifices adi, ill apud vos Sanctissimi, ipsaque Sanctitas, audiunt. Sanctissimus igitur, ipsaque Sancti- tas vobis, Johannes XIL., qui (ut apud Luitprandum? leges) sacros s Lib. o, c. 7. Ordines in equorum stabulo (Mandrz ordines agnosce) contulit, multiplici adulterio et incestu se polluit: in alee ludo Jovis, Veneris, et. .Demonum auxilium. imploravit : vinum in Diaboli amorem bibit: qui denique in ipso meretricis sue amplexu, à Diabolo percussus interiit. Sanctissimus item Johannes XXIII., qui vulgó* Diabolus incarnatus dictus est: qui publicó asseruit [12] et dogmatizavit, vitam eternam non esse : animas hominum instar sem i. brutorum, cum corporibus mori et extingui, et mortuorum non esse resurrectionem. | Sanctissimus Gregorius VIL, qui moriens? con- Watt. Paris, fessus est Deo et toti Ecclesie, se suadente Diabolo, contra Sij. qu. humanum. genus iram et odium concitásse. Sanctissimi quoque Bonifaeius VIII. hoc Epitaphio ornatus, Infravit ut Vulpes,:Mar. ae.

: H Schis. part. 2.

regnavit. ut .Leo, mortuus est ut. Canis: Alexander VI., de quo c. i5. extat Epigramma," Lucretia nomine, sed re Thais, Alexandri filia, * Sannaz. Ep. sponsa, nurus. Paulus IL, ille vérfutis* ac literarum osor ; qui » Pat. in vis. bonarum. artium. studiosos, àmÓ eos qui nomen ipsum Academic cte vel serio, vel joco nominassent hereticos pronunciavit. Leo X., qui Re fabulam illam de Christo, sibi suisque lucrosam. admodum fuisse familiari suo Bembo ridens gloriabatur. Sergius IV., qui asseruit? eer (an ex cathedrá tu videris) Papam non posse damnari: sed quod quicquid faceret salvaretur. Sanctissimi etiam et illi, quos mons- ira, teterrima monstra, Baronius? tuus, et Platima^ vocant; et*An. os,

num.]1

quinquagimta ill, quos J4potacticos et Apostaticos vocat Gene- Bx brardus." Mitto alios, ne in immensum excrescat oratio. Horum * An. 901. similiumque sanctitatem, si recté perpendas, senties non sime

causa à Marcello II.,? dictum (et dictum scias in cathedr&), Non 5 Qnuph. in video quomodo qui locum hunc altissimum tenent, salvari possunt.

Quod si superstiti ei esse licuisset, dixisset forté et alia, quze

parum tuis arriderent. Cautum veró ab eis, ne diceret. Nam*: dienen d: die 99, sui Pontificatus obit, non sine veneni suspitione, quod

nimium rectus quibusdam futurus videretur. Non amat veró

13 Defensio Ecclesie Anglicane Car. II.

tua Roma nimium bonos, nimium rectos ; ostracismo ejicit omnes.

8. Quantum veró putes, quamque eximiam esse reliquorum in tuà Eeclesià sanctitatem, cüm hi in. e& non sancti modó, sed sanctissimi ipsaque Sanctitas ? Quid de monachis vestris dices, et eorum claustris ? quz» non aliud veré, quàm prostibula voces, et cloacas omnium vitiorum. . Quid de vestris lupanaribus ? de

*Mant. in quibus sie cecinit Pocta et Italus, et Monachus, Roma ipsa M lupanar reddita, femineo Petri domus oblita fluxu, ad stygios olet usque lares, incestat. Olympum nidore hoc, facta est toto execra-

«Stan. Ori- bilis orbe. De quibus Stanislaus,? Hic questus Rome est uber- legc Cxibat. rimus. Storia enim Rome, ut scitis, e» censu quotannis tributa [19] conferunt. Non est locus in orbe terrarum ullus, unde meretrix Rome non sit. Quarum censum, cum anno abhinc sexto ageret Praefectus Lictorum Urbis, censa sunt capitum quadraginta quinque

millia. Continentia ibi fornicationi cessit, Matrimonium adulterio. Exterminato ex Ecclesi matrimonio, sublato etiam uxorum usu

casto atque legitimo, pecudum ritu in fadá scortatione vivimus.

» Bell. lip. 2, De quibus Cardinalis tuus," Magistratus non peccat, si meretrici- Gri cs la bus certum locum urbis incolendum attribuit, quamvis certó sciat eo loco eas non ben? usuras : potest enim permittere minus malum,

ut majora impediantur. Non nemo etiam in tu& Sanctà Ecclesi lupanaria ista vestra sie tueri non erubescit, necessaria esse

iJemitum — dicens, Jicifa, nec miniis quàm magistratus apud vos ullus, quàm

hoc docuisse

testatur Wat. ve] 2pse Pontifez, licita. Nec es nescius, censum adhuc alium quodL.2, art.

4, p. 31. (Concubinarium vocant) quotannis à Clero vestro pendi solitum.

*Lib.Centum ibi ik Y 1 1 da».cenum Eum tibi non Germani* solàüm, sed Agrippa! vester, et Espen-

«6, 91. m TO! 1 ] Ó j friv. de y4. Cus" memorant. — T'urpissimum est, inquit, quód et clericos

cu. cwn Concubinis, pellicibus et meritriculis cohabitare, liberosque

qvi ^ P "4 procreare sinunt, accepto ab eis atque adeo alicubi à Continentibus,

"Esp. loc-cit- oof0 (uotannis censu; Habeat concubinam, sive non habeat, aureum solvat, et habeat si velit, "Ut non immerito Patres Concilii Tri- UI dentini Aug. Pangertnerus Orator pro Duce Bavarie hortatus? Cone T4. git, tum uf Clerum reformare vellent, quia omnes ferà erant Con- cubinarüi, tum ut conjugatos ad sacros Ordines admittant : addens insuper, Concubinatum sacerdotum, Prohibitionem matrimonii, et Communionem sub unicá specie, causas. esse precipuas quare tam multi ad hereticos vesiliunt. Taceo interim hie, illud flagitium

A RAN ? Lib. 3, de de quo gravissimó omninà conqueritur Mantuanus? vester, alam.

Temp.

Ca». II. contra Archiepisc. Spalatens. " 18

Sanctus ager scurris, venerabilis ara. Cincedis seruit, honorande diviim Ganymedibus edes. Nihil dico de Johanne Cas&, Archi- episcopo vestro Beneventano, quem? Sodomam justificásse, opinor non negabis.

9. Obruerem plané te, et mole, et multitudine sordium vestrarum, nisi Lectoris faverem et otio, et auribus. Habe tamen unum aliud, de Sanctitate vestrá, vatis vestre S. Bri- gittze testimonium, exque eo libro; qui ut titulus pree se fert, à Deo immediatà inspiratus est. et. divinitus revelatus. Deum ibi Ecclesiam tuam Romanam sie alloquentem habes: Conqueror super te Caput Ecclesie mee. Tu es pejor Lucifero, injustior Pilato, immitior Judá, abominabilior Judeis: Ideo merito con- queror super te; Sedes tua demergetur quasi lapis ponderosus, qui non subsistit, antequàm venerit in novissimum profundi : Digiti, id est, assessores tui, ardebunt in. igne sulphureo et. inex- linguibili; Brachia, id est, Vicarii twi, eternam confusionem lereditabunt ; et sicut per honorem, et superbiam super alios ascenderunt, sic im inferno pre aliis demergentur. Membra, id es, omnes sequaces eorum. et fautores, abscindentur ab eis, et disjungentur sicut murus destruendus, nec veniet super eos miseri- cordia, sed sine fine cum. capitibus suis cruciabuntur. — Accipe ad extremum tui ipsius, id est, oculati testis, de sanctitate tuorum hominum testimonium. —Si* mores degeneres arguant corruptam fidem, comparet Suarez vitam pape et Cardinalium ac plurimorum Episcoporum. nostratium cum vitá Christi, cum vitá Petri et "Apostolorum ; et ind colligat doctrine quoque et fidei Apostolice ?n ipsis, ne pilum quidem superesse.

Noli deinceps si sapis, de Sanctitate vestrá gloriari, sed nec vel mutire. Mandra illa Romana veré est Augizm stabulum, quod non sexcenti Hercules expurgent, nedum tu possis: Sanctam dicas Ecclesiam tuam: sed sanctam ut Neronem, aut DDiocletianum, Sanctissimos -dici posse docet Baronius,' ut Hilde- brandum sanctum, sed sanctum Satanam, vocat Damianus; sic tu Pontifices tuos," qui Neronianá pietate Neronem ipsum ante- cedunt, Sanctissimos: ex reliquis, quot tuorum, et quos vis, Sanctos dicito: sanctos Cinzdos, sanctos adulteros; sanctos proditores et parricidas; sanctos Apostatas, sanctos Atheos, sanctos Diabolos.

10. Sed est et aliud quod te híc nescire nolim. | Ubi fides (quze est sanctitatis omnis ae bonorum operum fundamentum)

3 Sleid. Com- mem. lib. 21.

r Lib. Revel. St. Brig. lib. 1, e. 4I.

[14]

* Spalat. lib. con. Suar. c. ], num. 8.

* An. 260, num. 22.

" Epist. 10, lib. 1.

14 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». III.

vera non est, ubi non verus ac sincerus Dei cultus; ibi vera

- Aug.lib.13. sanctitas, opera veré bona nulla omminó sunt. Virtutes ipse*

20, et lib. 14. quibus prudenter, fortiter, temperanter, justeque vivitur, nisi ad

s fidem ; (fidem illam que ad eterna perducit) referantur, veré vir-

yDe Voc. fufes non sunt. Rectó Prosper,! Sine vero cultu Dei, etiam quod

$T. 7 " virfus esse videtur, peccatum est ; nec placere ullus Deo sine Deo

potest. Qui vero Deo non placet, cui misi sibi et Diabolo placet ?

Auream hie habes Sanctitatis normam ; Appende nunc ad hane

lancem sanctitatem Ecclesie tuz. ^ Fides apud vos, vera non est,

[15] sincera non est. Quod predixit olim Apostolus," Apostatavit à

"1 Tin. 4 1- fide Ecclesia vestra; Discessit à verà fidei doctrinà ad doctrinas

dzmoniorum. Pro ipso fidei fundamento et Petrà, quae Christus

est, Papam vobis, id est, ventilegium, seu arenam et paleam,

quovis vento circumactam, pro imo zedifici vestri et angulari

lapide posuistis. Quare etsi vobis ut sanctis, ut sanctissimis, vos

ipsi blandiri, et in corde vestro benedicere soletis, certé tamen

non credentibus vobis, non recíó iquam, credentibus, nihil est

purum, nihil sanctum. . Ipsa mens vobis, et conscientia, quantó

magis opera omnia polluta sunt, et inquinata: ipse virtutes

* Lib. 6, Inst. Vestrze abeunt in vitia; et ut ait Lactantius, in i// mortiferá viá xs reperiuntur que est tota tenebrarum.

CAP. III.

ROMANA ECCLESIA, NON EST ECCLESIA CATHOLICA.

? Cons. Red. Qv» proximo loco, Ecclesiam Catholicam. Romanam vocas, ia ineptis opinor aut plan? desipis. Non cohszrent ista, nec alio glutine aut ligamento connecti possunt, quàm quo ille mortua jungebat corpora vivis. Catholica Universalis est, tota. est, per orbem omnem diffusa ac. disseminata est ; Romana pars solum est, particularis est, et Rome pomeriis cireumscripta. Cüm CatAo- licam. Romanam dicis, idem dicis ae wniversalem particularem, totam partem, id est, Catholicam non Catholicam. Extra Ca- tholieam salus omninó nulla; Extra Romanam, et servati multi, et servandi. Ante prima Roman: incunabula, defuncti et mar- tyrio coronati S. Stephanus, S. Jacobus, innumeri alii in Ecclesià Hierosolymitaná, in Antiochená, in aliis; Omnes in Catholicà

Car. III. contra Archiepisc. Spalatens. 15

defuncti et servati; in Romaná, qu» adhue nulla erat, nemo eorum omnium. Romam (qu: Babylon vobis est) ante alterum Christi adventum igne cremandam, et funditus destruendam

predieit Johannes; ef nos, inquit J esuita,! adeo perspicue cog- Moa. noscimus, ut ne stullissimus quidem negare possit. An. tu dam- j her in e.

nandos post id, ommes dices? Non dices: nam et post id* erit ? Catholica, in qu& solà salus; et non erit Romana, in quà tum nulla salus.

2. Sed die clariüs, cur CatAolice Romanam addis? si Ro- mana idem quod CatAolica, nugatio est; perinde ac si Catho- licam, Catholieam dicas. Si Catholice addita Romana, re- stringit, et distinguit CafAolicam ; erit et alia Catholica, quze non Romana: et nostra erit simpliciter Catholica, licéót non Ro- mana; tua veró, non simpliciter Catholica, sed CatAolica Ro- mand. Quod si Catholicam dicas quze est orthodoxa, quo sensu et Alexandrina à Constantino Magno, et civitates Africanze : multe ab Augustino, et Constantinopolitana, et Antiochena, * Ieoniensis, ab aliis Catholieze olim dicte ; Nos Romanam anti- quam ut Catholicam sic agnoscimus, qu: vero nunc est Ro- mana, quia non orthodoxa, ne sic quidem Catholica. Verbo tibi dico et veró, Catholica nullo modo est Romana. Tua vero Romana, nec orthodoxa est, nec Catholica.

9. Sed Commentator hic esse vis. Videamus vero quam sis bellus interpres. — Ecclesia, inquis," dicitur Catholica Romana, » non illa solum specialis que Rome est, sed ille omnes que-unitate * fidei et. subjectione ad Rom. Pontificem illi sunt conjuncte. Ca- tholica veró nec sie etiam Romana. Que sic Romana est, Papisticam dicas non. Catholicam. — Pars est Ecclesise, non Tota Ecclesia. Quare et Catholic: hoc sensu duz etiam tibi partes ; Papistica, quz Pontifici ut. Capiti ; Christiana, quse Christo, non Pontifici, subest. Nec refert quomodo Ecclesi: pars sit, utrum uni Joco astricta, an uni persone, aut sedi. Donatistarum pars, illa quee uni Afriee aut Cartenne ; Papistarum pars, illa quae uni sedi aut Pontifici Romano alhgatur; sed nec Donatistarum, qui wni loco, nec Papistarum, quze uni sedi adhzeret, Catholica dicenda est. Qu: veré Catholica, ut nulli /oco, ita nulli sedi, aut Pontifii astringitur; ut illi Catholici, qui in quáàvis pro- vinciá orthodoxi, zequé ac qui in Romaná : Ita et illi Catholici, qui cujusvis provincie Episcopo subsunt, zqué ac qui Romano.

4. Quod si Catholica non sit, que Pontifi Romano ut

um. 44. Ib. num. 48.

[16]

Apud Socr.

lib. 1, c. 6.

Epist. 48.

Cons. Red. ET:

16 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». III.

summo in terris Judici non subest, delendze omnes ubique Ecclesie non ante sexcentesimum solum, sed ante millesimum plané et quingentesimum annum. Earum nulla Pap:e sic subjecta; nulla per id omne tempus tuo sensu vel Romana vel Catholica. [17] Lege Concilii Constantiensis et Basiliensis decreta. Definitum in utrisque, quód Concilium generale sit supra. Papam, quod Concilio generali ut superiori in terris Judici sie subsit, ut cor- rigi ab eo possit, et, si opus sit, deponi. Credita est hzc veritas, et pro fidei dogmate in Ecclesià Catholicà, ita unanimi consensu credita, ad tempus usque Lateranensis vestri sub Leone X. Con- Um de cilu, ut Basiliense! Concilium non vereatur diserté asserere, nullum unquam peritorum de eo dubitásse. 5. Tu quis es ? aut quz» tua 1sta Romana, nupera et hzeretica Ecclesia, ut adversus tam unanimem et constantem Catholicorum omnium ipsiusque Catholieze Ecclesi: sensum simul atque con- sensum, Catholicam dicas eam, eamque solam, que Romana est, id est, que Pape ut capiti et supremo Judicio subest. Quasi nulla in orbe terrarum ante Lateranensem istum Conventum Catholea; quasi Ecclesia Catholica genita, et in Laterano heri aut nudiustertius edita. Ista veró Romana, Catholica non est, factio solàim est Papistica ; pars est, atque audi, pars Ecclesiz pessima, corruptissima, et tantüm non insanabils. Si hzc satis non sint; at obstruet tibi os Amanuensis tuus, qui contra Marium, quod Ecclesiam Catholicam Romanam diceret, sie te Spaat. — dictante, debacchatur.* O insanum caput, centies poto elleboro Arch. sub : ; : : nomine Lo- purgandum ; numquid tota Ecclesia. Universalis, est. Romana ! Prim. p. 16, Hoc nemo unquam, quamvis corruptissimus papicola dixit. — Fides Romana quatenus putatur esse vera, fides, potest dici fides Catho- lica, at. totam Ecclesiam Universalem, vocare Romanam, non. est nisi Insami. Vide nunc tu, quem te annuente /nsamum vocat tuus ÁAmanuensis, 6 quà Ecclesià, et ad quam fugeris. Fugisti ex orthodoxá, in hsreticam : 6 Reformatá, in Deformatam : ex sanctissimá, in corruptissimam : & Christianissimá, in Antichrist- ianam : ex Universali, in Particularem : ex Catholicá, in Roma- nam: ex Catholicá reali, in Catholicam nominalem : ex Catholicá Christianá, in. Catholicam Papisticam : ex Catholicá simpliciter, in Catholicam Romanam : id est, uno verbo, ex veré Catholicá, in veré non Catbolicam.

Car. IV. contra Archiepisc. Spalatens. 1v

CAP. IV. [18]

ROMANA ECCLESIA, AN SIT COLUMNA ET FIRMAMENTUM VERITATIS.

SATIN' de Ecclesià tuà? An quid adhue habes quod ad ilius laudem ebuccines ? Habes veró : et Elogia sané illustria valdé. Romana tua, inquis, sola est, et unica. veritatis columna, ! Cons. Rea. et firmamentum. Siste hic paulisper. Sola non est, aut unica a columna. Etiam Ephesina, teste Apostolo,? Columna veritatis " | Tim.3.15. est: etiam Hierosolymitana, et Antiochena, et Alexandria : etiam particularis quzevis Ecclesia, Columna, squé ac Romana. Officio quidem columns omnes; sic esse debent: Effectu et actu complures non sunt: quia quod debent, actu ssp? non prestant. Nee insolens tibi videatur hzc loquendi forma: Sa- cerdos est? Angelus seu muncius Domini: qui tamen swpé, ut ^ Malae. 2.7. Caiaphas, figmenta sua enunciat, non eloquia Domini. Episcopus est? pastor gregis, est lumen? Ecclesie : quorum tamen multi * Bell. tib. de

Not. Eccl. c.

(tuos Romanos vide) non pascunt, sed laniant, et mactant gre- 9 $5edut.. gem, et tam spissis tenebris Ecclesiam obnubilant, ut in eos Lucif p. 135.

1 1 1 q ; ; 3 ; 1 Hier. Epist. quadret Hieronymianum illud? Non omnes Episcopi, Episcopi ; Pier Ep

sunt. Orator, definiente Catone, est" vir bonus dicendi peritus , jdn. n».

et tamen Oratores multi, qualis Curioj? ingeniosissimi nequam, et * Pater. lib.2, facundi malo publico. Sit igitur tua Romana, Columna, sed

officio sit, ut ale ommes particulares: omnes zqué ac tua, columnz. Neque solus Petrus Columna ; Suntt et Johannes. et « 6212.9. Jacobus columne. Nec solus Petrus Fundamentum: Sed duo- decim Apostoli; duodecim fundamenta. Satis est. Romane tuse, ut sit una: unica certé non est, non sola Columna.

9. Sed parum tibi, ut Romana tua sit Officio columna, nisi et Actu veritatis columnam eam przedices, actum plan? de te:" Peristi : furea tibi statim ferenda, aut fascis. —4ctu vero neque sola nune est; neque omnino columna est. Quie actu, columna

est, firma est et stabilis, seu ut Waldensis* ait, /ndefectibilis in 1 ee BH.

fide. "Telis Ecclesia nulla (ut ille" rectissimà docet) nis? Sym- 95^ *- 9 bolica seu Universalis à baptismo | Christi inchoata, ad illius adventum usque propaganda. Alie omnes, etiam ipsa Romana [19]

errare potest et deficere. Annon titubavit Romana tua Columna .nyie pro- : "e : , ; : -À jJ" fessioni sub-

tempore Liberi ? quando ipse Sirmiano symbolo (ummpio* il scripsit, Bin- not. in Conc.

C Sirm. p. 474a.

u Apoc. 21.14.

18 Defensio Ecclesie Anglicane Qap. 1V&.

*E.7, Libe- /erelico et Ariano symbolo) /ibenti* animo in nullo contradicens

subscripsit : et dogmaticam insuper Epistolam addidit, m quà

Arianam istam professionem pro fide Catholic omnibus promul-

gavit: quando non Liberius solüm, sed tota fer? Occidentalis

Ecclesia, in Arianam perfidiam sie consensit, ut ex quadrin-

gentis Arimini coactis Episcopis, vix viginti in fide starent ; nee

perstarent tamen. Quo tempore nisi beatus Athanasius veré

tum Columna fidei, labenti Ecclesie suos humeros supposuisset,

per Atlantem. tuum Romanum non stetit, quo minüs de Catho-

lich fide tum conelamatum esset. Vacillavit iterum columna

"Apud Bar. tua, et quidem fzedissim? tempore Vigilii. Extat" 4postolicum an.o53,àinu- ,,.. : : N . . .

mero 50 adj/lius decretum, cui Occidentalis consensit Ecclesia, pro Tribus

Capitulis, in quo virus omne Nestorianarum hzeresum dogmatiee,

definitivé, ex Romaná Cathedrü, non. detnitur modó, sed. defen-

ditur. Actum tum quoque de Ecclesià fuisset, si Vigilio ad

votum successisset Decretum. | Sed enim Sanctissimus Imperator

Justinianus, et sanctissimum quintum Concilium, foeliciter se

Catholieze fidei columnas tum prwstiterunt. De quo toto Con-

cilio conseriptum scias à me Librum integrum, in quo innume-

'abiles Baronii fraudes, mendacia, etiam et hzreses palam detectze.

Ex eo, & evulgari unquam contigerit, et ad manus tuas perve-

nire, intelliges atque perspieies, quàm Romana tua fragilis sit, et

veré arundinea columna. 'Titubavit denuo columna ista, in

*Cone, Gen, llonorio, qui* scripfis suis. eisque dogmaticis, Monothelitarum

5.205 757^ hieresin. confirmavit: In Cxlestino II. eujus hzresin indicabit

$AW.aCas tibi pro me Alphonsus. Efi«m Papa, inquit! in fide errare

e potest. .Nam | Ceelestinum | Papam | errüsse. circa. matrimonium

Lar Quan- (cujus vineulum,* si conjugum alter in hzresin labatur, solvi

tiis lib. 4, de- docebat) res esf omnibus manifesta. Neque hic Celestini error

' talis fuit, ut. illum. errásse dicamus velut privatam personam, et

non ut Papam, quoniam Celestini definitio habebatur in antiquis

Decretalibus, quam ego ipse vidi, et legi. Sed cautum nunc à

vobis, ne alii hzreticam illam definitionem, vel legant, vel vi-

orm in deant. Titubavit iterum in Johanne XXII., qui* in tribus Constitu-

rr, Tob 98. tionibus definitivó ab ipso promulgatis, contra veritatem Catho-

y licam intrepid? scripsit. Ex tribus istis, triginta novem errores

aut hzreses enumerat tibi Occamus. Quartam deinde addidit,

in quá plures alios, numero triginta duos errores aut haereses

adinvenit, quas in ipsá constitutione definiendo scripsit, docuit, |

et pertinaciter defensitavit, ac in suá Bullá, mundo tradidit, :

Car. IV. contra Archiepisc. Spalatens. m

tanquam. Catholicas veritates. Inter alias, et istam, quie per Theologos Parisienses damnata fuit, coram rege Philippo cum sono buceinarum, Quod nime beate non vident Deum, nisi post resurrectionem. ''u^ne illam. veritatis Columnam dices et firmamentum, quz tam sspe, tam turpiter in. hzreses lapsa ?

9. Demus veró, Columnam eam fuisse in priscà illà ac primzvà state. At Romana hzc tua, jamdudum deflexit à rectà vià ; apostatavit à fide, nec aliud nune est quàm heresum asylum, et Domicilum Antichristi. Docebo enim híc te, id quod opinor nescis. "Te veró Episcopum decet esse, qualis Oyprianus,? non doctum mod, sed et docibilem. Hora hsec, hora

Antichristi est: et fuit ab anno post Christum natum propéó 5

sexcentesimo. — Ecclesiam tuam Romanam, id est, Factionem Paps ab eo tempore adhzrentem, non solàm Mandram asinorum, sed et Vitulum esse docet tuus Scioppius," vitulo eam assimulat, vitulum vocat. Vitulus 1ste Romanus, natus ac in lucem editus sub Bonifacio-III., quando is Universalis Episcopi titulum ac nomen, Sancto Gregorio! profanum, blasphemum, et Anti- christianum, sibi suisque successoribus vendicavit. ^ Lascivire mox ezpit iste vitulus, et cornua gestare: Eorum robur primó inter Episcopos, et contra Episcopos experiri voluit, in Concilio Niezeno secundo. Postquam adeo robusta vidit, ut Episcopos pulsare ad libitum, et quà vellet, pellere posset ac depellere, cum Regibus deinceps ae Imperatoribus certamen inire gestit. Et quia Vitulus jam in Tuurum excreverat, ferox ac ferociens in Hilde- brando bestia, prosternit sub pedibus Imperatores, sceptra ac diademata vel pede solum et ungula dat eis, adimitque: cervi- cibus eorum inculeat: eosque pro libito proculcat instar luti: Regem se Regum, Mundi Monarcham, unicum* in spiritualibus simul ac temporalibus Dominum promulgavit. Quid supererat, nisi ut cum Lucifero in Thronum Altissimi ascenderet ? Factum et id quoque cüm in conventu Lateranensi sub Leone X., se supra Concilia omnia Generalia, supra. Universalem FEcclesiam evexit. Veré tum Caput ille Ecclesie factus est, et Judez in fide summus, Petra fidei, Fundamentum UP et Lapis Angularis, eui, quod Christi sohus est proprium, scis tu à Gmathone tributum, qui vifulum istum digito demonstrans, ita occinit," ; Kece vobis lapidem in fundamentis Sion, lapidem probatum, angu- larem pretiosum. Ecce vobis etiam Hominem illum. peccati, filium perditionis, qui sedet in Templo Dei quasi Deus, et

f Gerf. Serm. Fest. Pasc.

& Aug. lib. 4, de Baptis. c.

hIn Ecelesi- ast. c. 38.

í Lib. 4, epist. 32, 36, 3T.

* Decrevit hoec Bonifa- cius VIII. ut dicitur in App. ad Mart. Polon. an. 1301.

[21]

1 1 Pet. 2. 6. 7» Bell. Przef, in lib. de Pont. $ Quae.

n

p

o

Cons. Red. "9.

Heb. 5. 12.

[2 ]

» Matt. 10.37.

3 P

Cons. Red. «4.

20 Defensio Ecclesie Anglicane Car. V.

extollit se super omne quod vocatur Deus. ZEtates vides Anti- christi, nascentis sub Bonifacio III., ezultantis et lascivientis sub Hadriano I., Regnantisin Hildebrando, Triumphantis in Leone X. Exinde vero consenuit atque decoxit Ecclesia tua, jamque diutina tabe marcescens ad funus festinat, quod cum hymnis Angelorum simul atque hominum, sub adventu Christi celebrandum manet. Tu'ne istam Ecclesiam, in quà et incunabula Antichristi, et incrementa, et imperium, et Triumphus agitur. Tune istam, Veritatis columnam censes? Ne senseris. Quin audi verum verbum, et disce sapere. Ex quo Ecclesia vestra in A4sinorum Mandram, et Pontifex vester in Viütulum transubstantiatus est; etiam et Columna vestra in arundinem. quassatam, firma- mentum vestrum in fumum, Petra in arenam, et Templum, quod erat Christi, in sedem et solium ntichristi mutatum est et transformatum.

CAP. V.

ROMANA ECCLESIA NON EST MATER OMNIUM CATHOLICORUM, NEC OMNIUM ECCLESIARUM. NON BRITANNICZE, NEC AN- GLICANZE ECCLESIAE.

Ar Romanam istam, fuam matrem dicis:" Colenda igitur tibi, et visenda. Quare veró non visas? Quare non ad mam- mam redeas? Sexagenario tibi, fasciis adhue opus et meuna- bulis; pappare minutum poscis, aut lallare. Nihil ad te Archi- episcopum, ilud Apostol,? Oportuit vos pro temporis ratione Doctores esse; sed lacte munc opus est non solido cibo. Pudeat veró te istius matris; Mater illa, mater fornicationum est: Mater Idololatri:e; quodque tu non nescis, meretrix est; libi- dini omnium gentium prostituta; et quia meretrix illa, Tu quoque adultermus es, et fibus populi. Quód si ex Deo esses, et ab illo genitus, fugisses omnino, imóÓ odisses cane pejus et angue, mores, et meretricios amplexus istius matris: Nec, dum matri obsequens esse vis, Patrem deseruisses: non cum Patrem, qui przecipit, Honora patrem, e matrem. | Sed Àmmemor tu illius moniti? Qui amat patrem aut matrem supra me, mon est me dignus.

2. Quod veró addis? Romanam istam, non tuam solüm, sed

Car. V. contra Archiepisc. Spalatens. 21

et Catholicorum omnium matrem esse: erras toto coelo. Non est Catholicorum omnium : nee ut patres Tridentini s:pe* glo- riantur, Ecclesiarum omnium Mater. Certe enim non Apo- stolorum mater; qui tamen opinor Catholici: Non Ecclesiz Hierosolymitans, non Samaritanz, non Antiochenze, non aliarum in Judzá ; non ullius earum omnium (quas fuisse quamplurimas nulli dubium) quze ante quadragesimum quartum à nato Christo annum ab Apostolis fundate; non earum, millies mille myria- dum, qui in his Ecclesiis Catholicorum. Nisi forte matrem tuam tam miraculose fzccundam credas, ut anté gigneret filias, quam ipsa in lucem edita esset, vel genita. Non mater etiam ullius Ecclesiarum omnium quz vel? à Thomá in Indiá, vel ab Andreà in Epiro, vel à Johanne in Asià Minore, velà Paulo in universitate gentium, vel ab aliis à Petro Apostolis fundat. Apostoli omnes authoritate sibi à Christo* immediaté donatá, Ecclesias fundabant. Non Petrus magis illarum parens, quas ili, quàm illi parentes Romanze, aut aliarum quas Petrus fun- davit. Quód veró unus hanc potius provinciam alias alii obirent, non id factum est, vel sorfe, ut putavit Socrates! et Nicephorus," vel jussione ullà aut missione à Petro quasi ipsius legati, ut tui* forté sommniant, sed nufu, instinctu, et, ut loquitur Didymus," DDispensatione speciali Spiritus Sancti : qui dixit? Segregate mihi DBarnabam et Paulum: qui Phihppo drat,? Surge et vade meri- diem versus: de quo Paulus aitj Certi facti sumus, quód vo- -cásset nos Deus evangelizare eis qui in Macedoniá. | Idem in aliis omnibus Apostolis factum, ne dubites. Singuli in eas regiones profecti, non quó vel casus illos tulit, vel Petrus amandabat, sed quó divmitus eos Spiritus Sanctus suo nutu vocabat; ut si rectó rem reputes, duodecima solüm omnium per universum orbem ecclesiarum portio, à Petro plantata ; nedum ab Ecclesià Romaná omnes. Etiam et à Petro ipso complures ante Ro- manam fundatze. | Nec 4ntiochena solüm, sed ut te Sophronius* Patriarcha Hierosolymitanus docet, ez que in Beritho, Tripoli, ILaodiced, Cappadocid, Ancyrá, Niceá, Nicomediá, et Syracusis, quibus Cardinalis? tuus Byzantium addit, ut scias Constantino- politanam privilegiis parem, ortu priorem Roman&.

8. At Occidentalium, inquies, omnium Romana est mater. Imó non omnium. Non ecclesie Gallicane. | Quó, proximo post ascensionem Domini anno, (is erat Tiberii decimus nonus) Josephum, nobilem illum ab Arimathzá discipulum, cümque

* Sess. 7, can. 3, de Baptis. et sess. 22, c. 8.

* Hier. Epist. ad Marcell. et Greg. Nazi-

anz. orat. 24.

* Matt. 28.19.

t* Lib. 1, c. 15. v Lib. 3, c. 1. x Cajet.deAu- thor. Papz et Conc. c. 3.

y Lib. 1, de Spirit.

z Act. 18. 2.

? Act. 8. 26.

5 Act. 16. 10,

[33]

* Lib. de Cer- tam.ef Pereg. PetrietPauli, tom. 7, BB. p. 127.

3 Bar. an. 44 num.11, 12.

p» Defensio Ecclesie Anglicane Car. V.

ipso Mariam Magdalenam, Martham atque alios navi absque remigio impositos, venisse et Diviná providentià Massiliam rece- * Ap.Bar.an. pisse, docebit te antiquus manuscriptus Codex Vatieanus. De 75» "5 Britannicà verb nostrá, tam liquidum est fuisse eam aliquot ante Romanam annis fundatam, ut ineptire plan? vestri vide- antur, cüm vel Romanam hujus matrem, vel Romanum Ponti- ficem, Patriarcham illius aut ullam in hàe Ecclesià patriarcha- lem authoritatem antiquitüs habuisse, tanto boatu, tanto fastu et supercilio clamitent. Indicabit tibi hoc testis fide dignissi- mus, Gildas, ipse Britannus, Sanctus quoque; etiam et Sapiens to. Vim. cognominatus. Primüm vero te ez Gildá doceat Polydorus, UARHBR qp initio orti Evangelii, Britanniam fidem recepisse; Ab initio verb Romam recepisse nunquam quisquam ex tuis probabit. Sed ipsius Gilde verba habe, quee à vobis, ut veritatem hane offuscare possitis, in editione Parisiensi miseré corrupta: G/a- s Gill. Iib. de ciali, inquit, frigore rigenti Insule (de Britannià agit) Christus tan.ininitio. suos radios, id est, sua precepta indulget, tempore wt scimus, summo Tiberii Cesaris. Ecce, non opinatur, non ex conjecturis divinat hie Sapiens, sed Scimus, inquit, Scimus Britanniam. tunc fidem imbibisse. Supremum Tiberii tempus, tres quatuorve illius novissimos annos recté dicas. Imperavit autem viginti duobus. ^ Suet.in Ti- Sed. tu. vel extremum diem intellige. Incidit is^ in 17 Kalen-

ber. c. 73. Zr i 5c . . VAI iBar an.39, das Aprilis, anno! Christi trigesimo nono. Natalitia^ veró num. ]. s s .. Mc kIb. an. 45 Roman: Ecclesie in. 15 Kalendas Februari anno Christi quad-

num. l.

[24] ragesimo quinto. Disce jam hine sapere; Disce Romanam Ee- clesiam Britannicz nostre: non. Matrem esse, sed sororem: atque audi, sororem integro quinquennio minorem. Disce Ecclesiam

des hane Britannicam, nec à Pero, ut futiliter nimis Jesuita! opina- B . un.

pert ven. (ur: mec à Simone Zelota, ut Nicephorus," et Grecum Meno-

AREONU logium, " nec ab ristobulo, ut Dorotheus:? sed à Josepho "InSymos. Jfrimathensi, fundatam esse et constitutam, ut non solüm Cap-

» In. Sanet. gravius,? S. Patritius? Gulielmus Malmsburiensis, et post hos mti. Catal. . . . . . . .

iAp.Cam. Papir. Massovius? et Bozius,! sed ipsa Glaseoniensis Ecclesise mer. aO, 9 TOsepho fundatz antiquissima et fidissima monumenta" tes-

ib. dae tantur. UN n s Cora 4. Quód si Britannieze. Romana mater, qui factum ut aliter

M 3 NE : dt E hane quàm czeteras omnes filias suas instituerit ? unde tam

Mya u URN : wehat ^ dispares in Baptismo" ritus? unde tam diversa planeque ad-

* Bed. Hist. jo 2 ; : nb.3/e,5. ^ Versa Paschatis? aliorumque multorum observatio ? Orthodoxam

zu ; ; : hanc fuisse, ideoque bene satis moratam, nemo vestrum om-

Car. V. contra Archiepisc. Spalatens. "PB

nium negare audet. Dein, si Pontifex Romanus Britannicze

vel Monarcha, vel Patriarcha, qui factum ut Innocentius, peten- tibus id Augustino et aliis, Pelagium Britannum non ad suum

tribunal sistendum, sed ad vicinorum? aliquem Episcopum vocan- «Yonoc.Eyist. dum censuerit? Qui denique factum, ut Aug. Monacho à matre epist, 0, 95. suà, à Patriarchá suo, ad eos misso, tam constanter se oppone-

rent, ut nec* in leviculis ritibus illi cedere vellent ? Visne horum : Bed.1cc.cit. omnium veram causam audire? ^ Sciebant OrtAhodozi ill et

Sancti" Episcopi Martyrio* etiam non diu póst coronati, suum *Berninvitá

Malae. $ Et

esse, inter ipsos, cui illis parendum erat, Patriarcham.? —.Scie- po «* Martyres

bant Ecclesiam Romanam sororem ipsis esse, non marem. credun- tur, Rich. Vi-

Seiebant zequum non esse (nec erat sane) ut vel Romana, sorori tus Bas in. majori jugum imponeret, vel ut ipsi à minore sorore, velut im- lib S p.05. periosà Dominá, sibi imponi sinerent, eique servirent. Mure

5. Nec te latere hie volo, Romanam tuam, ne Sazonice quidem, seu nglicane nostre Ecclesie, matrem esse. Certé enim ecclesiam apud Anglos non fundavit Augustinus ille à Gregorio missus, ut vestri insolenter, et frequenter, sed falsó gloriantur. Ante Augustini huc adventum erat* infer 4nglos Bed. Wist. prope Cantuariensem. civitatem. Ecclesia. — Yn eá Ethelberti Re- 1E Orta gina, ipsa tum Christiana pió atque assidub Christum | colere, [25] fidem. Christi inviolatam servare ac profiteri solita. — Episcopus eliam. ei aderat. Luidhardus, qui Christi Evangelium ae fidem publicó annunciabat. Ef Regina Bertha, et Episcopus ille, ambo à Galliá erant, et fidem Christianam & Gallià, ad Anglos foelici omine adduxerunt. E Gallià dico; ubi non à Petro, sed à Josepho Arimathensi, postquam illuc appulerat, Ecclesià fundatà ; quie in unitate ejusdem fidei, alios atque diversos à Romaná ritus, alias consuetudines (sicut etiam. nostra Britannica) observa- bat, ut testantur! tibi Augustinus ipse, et Gregorius. —Ecclesiz m. sic apud Anglos fundat et inchoatze superstruxit solüm Augus- tinus: fundamento illi, quod posuerat Luidhardus, superzedifi- cavit auri multum et argenti, sed et foeni aliquid ac stipulee. Amplifieavit inter Anglos Ecclesiam, non fundavit. X Funda- mentum ut Gallicane, ità Anglicane Ecclesiw, nobili Arma- thensi per Luidhardum debetur. Romana, ut Gallieansz et Bri- tanniez, sic et Anglicans soror solum est, non mater. Om- nium veró ipsius etiam Romane, mafer est Hüierosolymitana, quae verissime rectissimeque &vee2w TG» xxMnerüv ure appellatur à, ry, gyis:.

Synod. Conc.

sanctissimo secundo Generali Concilio, in ipsà Synodali totius ^35. Tneo- dor. lib.5, c.9.

24 Defensio Ecclesie Anglicane Car. V.

Concilii Epistolà, ad Damasum Pontificem et Romanam syn- odum missà. Cede nunc tu ; Cedat etiam factio tua Tridentina, tam antiquo tam amplo Concilii et oecumenici et sanctissimi, id est, fotius Catholice Ecclesie judicio: Tantáque nube testium convictus, concede Titulum hune et Honorem, Matrem dici om- nium Ecclesiarum, non Romans, sed soli Hierosolymitane Ec- clesie tribuendum. Ex eà ut Petrus, ita Josephus, et quidem ante Petrum, imperante adhuc Tiberio, in Occidentem venit:

^ Codex Va- nec ille vel in Galliam, vel in Britanniam à Petro missus, sed"

poe mm persequentium furore in exilium pulsus, diviná providentiá navem sine remigiis dirigente, in. Galliam primium, tum in Britan- niam advectus est.

6. Quia veró Gregori operà et consilio factum, ut fides ac religio jam anté fundata, valdé inter Anglos propagata sit et disseminata: ideó Romanam illam quz tum fuit, matrem hujus vocare licet : matrem dico, non Parentem, sed Nutriciam, non à quà genita aut nata, sed à quà enutrita solàm sit hzc ecclesia et

[26] educata: Illam verb Romanam nglicane matrem dici, sicut tuc et hodierne Romans honori non est, sie neque nobis rubori esse debet. Quin talem se nunc prwstet tua Romana, qualis tum sub Gregorio fuerat: et nos eam ut matronam, ut matrem mutriciam, non inviti colemus. Doceat cum Gregorio

! Greg. tib. 2, Regiam! potestatem. celitus esse Imperatori super omnes homines uM datam : populum* ab Imaginum adoratione prohibeat, et. zelum UPC T. —— eorum, [qwdef, qui mihil manufactum adorari volunt. —Doceat ! Ib. in Psal. Sanctorum! felicitatem non meritis acquiri, sed misericordie

1,inea verba, : n E S6 rs E . Auditam fac tribuendum : omnem" humanam justitimm, injustitiam esse, si mihi muüseri- . . B B . OP .

cordiam tu- düsfrictó judicetur, et justitiam mostram | succumbere discussam, am. . os H J

* Ib. Hb. 9,in sola judicis pietate convalescere. Doceat libros? Macchabeorum ob, c. 14.

41b. ib. 19, esse non Canonicos, sed ad. edificationem. ecclesie editos. Doceat

zb. b. 1, im in volumine sacro? scripta esse, et. contineri omnia que erudiunt, ib. b. 16 in cuncta que edificant. Et necesse esse predicatori, ut causarum origines à sacris paginis sumat, ut omne quod. loquitur, ad divine authoritatis fundamentum revocet : quia heretici, dum sua studeant perversa astruere, ea proferunt que in sacrorum librorum paginis non tenentur. —Doceat Episcopi universalis titulum, quem appetivit Constantinopolitanus, sed sibi suisque successoribus Pi erst obtinuit, et adhue usurpat Romanus episcopus, nomen? esse novum, superbum, temerarium, stultum, scelestum, perversum, nefandum, vanum, prophanum, blasphemum, |. Antichristianum, et

Car. VI. contra Archiepisc. Spalatens. 35

Diabolicum. Dicat tua Romana, et doceat hzc intrepid?, quse et pater Gregorius et illius conjux ecclesia Romana illius setatis, . et eredidit, et constanter docuit, et vide an nos aut quivis ex veré Catholicis aversi ab e& futuri simus. Sed enim Romana tua Jamdiu facta est ex matronà meretrix, et ex matre noverca : pascit jam gregem non lacte, sed felle, non verbo, sed gladio ; Pastores ejus in vifulos, im Lupos; oves in asinos Clitellarios, pedum in mucronem, imÓ in serpentem, Cirezo poculo. trans- formavit. Antiquam Romanam, matrem multarum ecclesiarum fuisse libenter agnoscimus: "Tua vero ista, nullius Ecclesie Catholiez, nullius verà Catholici, nedum. Ecclesiarum et Catho- licorum omnium mater aut est, aut dici debet.

CAP: VE

ROMANA ECCLESIA NON EST MAGISTRA ECCLESIARUM. QUALIA ILLIUS DOCUMENTA ; DE S. SCRIPTURIS: DE REBELLIONE IN PRINCIPES: DE JEQUIVOCATIONE : DE CASTITATE.

RzsrAT nunc ultimum, quo Romanam tuam ornas, encomium. Magistram* eam Ecclesiarum omnium predicas. Scilicet; sic enim eam Tridentina" factio celebravit. "Tuum veró est, cum Gmathone, Ait, aio suecinere. Atenim Magistram tuam raris- simé nune docentem audimus. Obmutuit opinor sexaginta his novissimis annis. Oportuisset veró eam juxta salubre Martini quinti Decretum, decennio saltem quovis scholam ingredi, et magistraliter prelegere aliquid eis qui in tuá Mandrá. Sed nimirum Scholam ipsam malé metuit nune ipse tuus Ludi- magister, ferulam credo timet, aut quod ferulà deterius. Jo- hannes, Gregorius, Eugenius illi ante oculos. Ne Basilienses patres reviviscant extimescit. Scis à quof dictum, Papam non secus Concilium atque Iliacam passionem horrere. Obmutescente

[37 ]

3 Cons. Red. p. 7. " Sess.22,c.8.

* Conc. Con- Stant. sess. 39.

t Georg. Hi- emburg. in suá Appell.

jam tuo Ludimagistro, spes vobis omnis discendi in pszedagogis .

sita est et Hypodidascalis. Scholas illi magistre tus et vice et nomine, in omnibus pene angulis et angiportis aperiunt; Nec Rom: solüm, sed Ingoldstadu, Salamancz, Duaci, ultra Garamantas etiam et Indos. Insusurravit illis in aurem Magistra tua, aut insufflavit eorum mentibus quz illi doceant, quze cum

26 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VI.

usus erit, sua dicet. Ea quàm saneta sint et salubria documenta, vide paucis et perpende.

gos in 3. Discas ab his Papam Dominum? Deum tuwm salutare: ;ixXtr. Johan.

ine, Qumin- esse. aliquam* | Idololatriam licitam. — .Latriam? (id. est, cultum er, De ver-

perumsignit. sol; Deo debitum) quibusdam Imaginibus emhibendam. — Scrip- x Greg. de

2s BE S de furas ^ non esse simpliciter nec semper verbum Dei :. esse nasum?

; Aquin. par- Copewm, qui se horsum illorsum, et in quam volueris partem trahi, 3, q. 25, art.

2 Qe MER Pe rs : * y. 7 'stapl. Rete, " £/ra/i, fingique facilé permittit. ^ Esse regulam" .Lesbiam et

cont. 4, q. 5. ; ; 2S : ] c S Pic. nb. s, D'umbeam, quam ad quid volueris faciló accommodes : Eas scriptas

Eee Hi?" esso. nom wf preessent fidei ac religioni nostre, sed ut subessent

[98] 9^ gotids. —.Eas nonplus* Authoritatis vel ligandi vel solvendi habere,

* Cusan. Epis. qum $psa. Ecclesia voluerit: cim mec habeat aliud Authoritatis T RUE quàm uti per Ecclesiam dictatur. Discas Scripturas? mom esse uem autkenticas sine authoritate Ecclesie ; etiam et pio! sensu, pieque pu dici posse (quod dixit Wolfangus vester) Scripturas si destitu-

Fingamus — antur Ecclesie authoritate, non plus valere quàm ZEsopi Fabulas. 8 Gloss. in. c.

Sieut noxius D)1scas festum? allum Scripture, Prov. 26, esse Salomonis non lib. 2, Decret. 2? 2

üt de Pre- Pape, sed quia est canonizatus à Papá, fidem facere, et inducere

sump.

h Mart. lib. 1, ; : S z ^ A

c.18.in Sum: "&CeSsttatem, sicut si esset editus à. Papá.

i fioocentii 9. Discas ab aliis, quàm in reges officiosi sitis, et morigeri.

: b : : Math. Pars, DOCebunt te Imperatores ac Reges esse vasallos^ Pape, etiam et

391253; p. UE i . . » : d TUER P mancipia; quod servire debeant huic domino, non ad pelvim* k Lib. 1, Sacr.

Cacrem. sect, S0lum et fercula,! sed ad Caballos" etiam et Stapedam : humeris? 3, fol. 43. . a E :

'ip.foras Quoque eum gestare ; etam et cervices? suas illius pedibus concul- " Ib. fol. 38,

p candas substernere. Discas reges? omnes non Pape solitm et n Tb. fol. 38.

»Ut Fride- Cardinalibus, sed et cuivis sacrificulo etiam et Diacono postpo-

rici collum

coneuavit éndos. Sacerdotes? tantum regibus prestare quantum homo Alexand. III, : NS Le 4 : : Naucl. ad an. bestie, et si id parum, quantum homini Deus. Discas licere » Bell Apol subditis quoties Romano Jovi fulminare libitum est, violatis « Oriehov. in omnibus | obedienti j ^ ) Juris; j vi j M Mem edientie, fidei, et sacrosancti Jurisjurandi vinculis, 9r. conira reges suos, unctos Domini, arma capessere, eosdem non i 3 : *Becan. con. "égnis" solüm et diademate, sed et vifá exuere. Nec licere

Ang. c. 3, q.

Setali solüm hze subditis, sed et secus non licere discas. Non? licet

dues eis tolerare regem hereticum : id est, qui Papicola non sit.

et$tetio. — Tuis consensu (tuorum) omnium polest, imo debet privari suo dominio. Si hoc priscis temporibus minus factum sit, causa est,

;Bun Pi v. quia deerant vires. Si vires adsint, et quàm primüm adsunt, mtonabit mox Pontifex, Precipimus, singulis subditis ne Eliza- bethe obedire audeant.

4. Fidei veró quanta et quam saneta apud tuos religio ?

Car. VI. contra. Archiepisc. Spalatens. 27

Discas ab illis,* etiam et ab ipso Archididascalo" im tu& scholá, LIP

Fidem mon esse hereticis servandam, sed peccare te mortaliter. si E pe

^ xu st 5, in Servabis. Etiam et quare non sit servanda discas : Quia indigni Ypis adudise

Wh quibus prestetur. — Frang genti fidem fides frangatur eidem. Queem Li-

tuan. ap. Co-

Nec fidem solüm violare tibi fas, sed et juramenta qusevis : fietab Hboups

mendaci tibi esse et perjuro per eorum documenta licet. "Tua 4oean;cont apud Amanuensem? tuum, verba ista, Nonne vestra Romanen- y spatat. in

Sor.Prim.lib. sium doctrina est, licere in loco jusjurandum per mentales reserva- 5, p. 161, Vs.

Üiones et cquivocationes intervertere ? — Addis, pestiferum, exe- erandum, et plan tartareum esse hoc eorum equivocationis dogma, — [29] Et iterum, vestra arbitraria et ludicra equivocatio, rationi primum

bellum infert, deinde etiam religioni. ^ Unicum illud religiosum vinculum; quo omnis veritas fidelitasque stabilitur, penitüs em

hwmaná societate tollit. .Hác pestiferá doctrinà semel admissá,

licebit, appositá equivocatione, omnia tyrannorum, et. fidei perse- quutorum tormenta diffugere : in ipsorum verba jurare: ldolo-

latriam profiteri : Christum abnegare. | Qusrenti an sacerdos

Sis? dicere; etiam et jurare tibi licebit, non esse, non quidem "Apollinis sacerdotem ; ut ex tuis non nemo* hác arte respondit. E Discas ex his etiam et uxor tua discat (nam conjugatum te esse MS Covent. suspicatur Fidelis)? postquam? scortata sepius sit, tamen licere * Lib. UE ipsi se adulteram mon esse, etiam et juramento adhibito, marito ion, Spal. p.

4 V Tolet. lib. 4, asseverare : tacité apud se hoc intelligens, Non ut tibi confitear y Tolet. Yib.

T c c. 21. aut revelem. Non sic opinor, nec in vestrà scholà Augustinus* 92^ rs

institutus, cüm dixit, Qui jurat tanquam. verum sit, quod scit esse Verb. Apost. falsum, videtis quàm ista bellua detestanda sit, et de humanis rebus exterminanda. Nesciebat vir sanctus et simplex, Jesuit-

. dm: . jh; j 3 Discur. icum? ilud dogma, Omnia pro tempore, mil pro veritate. MM

Diseas ab illis (et te probé hzc didicisse memorant) Adulterium* Jio cb infer minora crimina censendum: esse aliquam! honestam forni- -De CA

: : N E . Bieleriol. cationem : Secundam? uxorem accipere, secundüm Apostoli pre- f Qna dE

5l * . . J m 31, ev Hae'ra- ceptum licitum esse, secundim veritatis autem rationem esse veré qos,

. . . . £ Ib. fornicationem. ^ Gravius" peccare sacerdotem si wvzorem ducat, Coster, En- E Ü : . . i : k ehir. e. 15, quàm si domi concubinam, àmÓ concubinas! plurimas foveat." rop. 9. 2 : y n i Dictum Quód mulieres accipientes pretium pro actu illicito. carnis, non Cara. Cam-

. 3 : : Fs p l pegii in Con- obligantur ad restitutionem, quia actio ista mon est maia contra yent. Nurim- ur. ap. Sleid.

"stili ive virgi int, sive conjugate. Mou. Hp. de justitiam, sive virgines sint, s ug op d de

b. Hsec et infinita similia documenta sunt, quibus suffar- Sacerd.Iib.5, cinati eorum libri, qui ? vestris scholis velut ex equo Trojano — — prodierunt : qui ad pedes Magistro tue ab unguiculis instituti

38 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VII.

sunt: quibus ut Archimandritis te tuosque condiscipulos in istà Mandrá instituendos tradit. Plaude veró tibi in his eorum tam sanctis, tam salubribus, tamque te dignis preceptis. Nos Magistram talem nullam habemus, nee optamus quidem. Prsstat indoctissimos esse, quàm doctrin& vestrà vel instructis- » Matt. 23.8, SImos. — Unus nobis Doctor? unus Magister est, 1s de quo coelitüs d [80 dictum," /psum audite, Tibi tuisque, qui unico hoc Magistro * Matt. 17.5. non. contenti, à Magistrá quoque istà doceri amatis: qui istis alüsque documentis, proeter et ultra Magistri Regulam sapere *Ap. Saer. vultis, dieimus ut olim Acesio hwretico Sanctus Constantinus? lib. 1, e. 7. 7 2. Quere tibi scalam, Antoni, et istis gradibus ad calum solus ascendito.

CAP. VII.

PRJETEXTUS INSCITIZE SUJE, QUÓD CAUSAS FIDEI NON SATIS DISCUSSERAT D. ARCHIEPISC. SPALATENSIS, VANUS ESSE OSTENDITUR.

Vipzs nune à Quibus fugeris, et ad Quos. Qus vero

Reditus tui ac Palinodiz causa. fuerit operc pretium est videre.

Hic tu inscitiam tuam ineusas, quasi per eam abreptus à rectá

quam olim tenebas vià, et ad nos abductus fueris. Nondum, DUDAS inquis,? dogmata controversa ad vere Theologie lapidem Parium admoveram, nec ea perfectó discusserüm. ^ Quid audio? Te Magistrum in Israel principia fidei nescire? — Te impingere in

: Bier. Epist. Hieronymianum ? illud, Disce quod possis docere, ne miles ante- quam tyro, ne priüs Magister sis quàm discipulus ?— 'Te, virum

Cons. Prof. Dropé sezagenariwm" in scholis Jesuitarum* enutritum, eorum npn Cratippos non annum, sed triginta plus minüs annos audientem, '».p.1. 1n omni doctrinarum! genere, cum summá apud tuos laude versatum, in Mathematicis, in Logicis, in Philosophiz studiis

*"T.p.2. instructum; helluonem librorum, presertim Conciliorum," et Spalt ad " Patrum, qui in studiis" immersus, in Museo quasi sepultus, annos Tous prot in Episcopatu viginti in Archiepiscopatu sexdecim? agentem. "kit. ins Te infantiam nune et ignorantiam pretexere? — Ubi igitur illa Prim. p.192. quz ut vobis propria decantare soletis encomia? Zn Ecclesiá

1 ^ * . . * . . *Bris.Ques. Romaná, Magistri* in suis scholis omnem veritatem | docent,

Car. VII. contra Archiepisc. Spalatens. 39

discipuli omnem veritatem discunt. Apud nos? integrum Theo- Per LeK

logie corpus, uno quadriennio, et quidem accuratà prelegitur. et DE ROmUM.

absolvitur. | Preter alias. sola Scholastice Theologie lectio (uy, Heli A ^ * A N , oq. cum

quà integrum perfectà Theologie corpus continetur) omnia fidei weit

Catholice capita sic docet, ut intelligant. seduli illius auditores, non modo que in. sacris literis ad fidem spectant, sed et quecunque in. tomis. Conciliorum, in scriptis Patrum, et in. ecclesiastice his- forie voluminibus traduntur. —Cüm hsc ommia strepant in vestris scholis ; càm sint omnibus obvia, càm uno Quadriennio [31] hzc omnia accuraté et docentur apud vos, et discuntur, quem te facis, mi Antoni? stipitemme et truncum, an veré asinum dossuarium, qui feré sexagenarius, decurso omnium artium et studiorum curriculo, Episcopus, etiam et Archiepiscopus, ista nescis ?

2. Quem deinde /apidem Parium nobis commemoras? — An- non in controversis fidei Concilium Florentinum, Lateranense, Tridentinum, Lapides tibi Parii videntur? An post decreta in ilis fidei dogmata, Lapis alius Parius tibi quzrendus est, aut admovendus? Tu veró quis es, qui discutias qui in tot Con- cilis, iisque (Ecumenicis, non ventilata solüm, sed definita habes? An post tot Pontificum et Conciliorum ventilabra, quidquam adhuc furfuris aut palec superest, quod tuo cribro discutiendum sit? An ad tuam limam et lapidem revocanda quz ilii poliérunt? An ad tuam lancem examinanda, qux ab illis appensa sunt et consignata ?

9. Non patiar te, tantum vel ingenii, vel industrie tuc laudi- bus detrahere, ut ad nugamenta ista et pueriles excusationes, ne sub ferulà quidem, nedum sub togá et pallio Archiepiscopali admittendas, te demittas. Pretextus hie, sicut libelli tui maxima pars, scio nec à mente tuà est, nec ad mentem. Non dictavit hzc mens tua; non vel sensit: sed torvum te intuente Inquisitoris Lictore, quz illius virga aut securis suggessit, tu volens, nolens exarabas. Certe enim ubi libera tibi vox, ubi nullus fascium, aut Lietoris metus, longe aliam canis cantilenam. Sie enim narras. Priusquam 6 Babylone? exires, diuturna? tibi : COM SEDE rerum omnim pensitatio : non preceps ruebas in amplexum doc- * 1b. p. 1. trinz nostre :* /ntegro decennio, eóque amplius, discussa tibi hec : Hei maturo concilio, ezquisità deliberatione usus es. Et quia sciebas? «To. p. 3, 4. spiritus probandos esse, si ex Deo sint, probásti doctrinam nos- tram ad Lapidem Lydium, (nam Parius tuus sculpture aptior

h Cons. Prof. p. 5.

i Ib. p. 4.

k Ib. p. 15.

[32]

! Spalat. Sor. Prim. p. 166.

7 Cons. Prof. p. 5.

» Cons. Red. p. 23, 24.

? Ib. p. 5.

90 — Defensio Ecclesie Anglicane Car. VIII.

quàm examini) ad Sacras Scripturas, ad scripta. sanctorum pa- trum, ezaminásti et probásti doctrinam nostram. Decennalis hzc tibi probatio, adAibito eo omni tempore frequenti! ad Patrem luminum accessu. Post hane tam diuturnam, tam exquisitam, tam sedulam, et sanctam probationem, Vidi, inquis," vidi aper- lissimé, penitusque persperi Rome novos fidei articulos cudi, et obtrudi, eos etium qui manifestam in se continent falsitatem. Scis tu, seit et Amanuensis tuus, vera esse hsec quee dico. Certà, inquit, de discessu non cogitavit, nisi postquam jam plenà errores secte vestre agnoverat. Hoc jam plen? cognito, Planeque perspecto, Soli" sancti Patres, preter Spiritum Sanctum, profec- tionis ad nos tue, ct renunciandi Romanam fidem, fibi duces et authores extiterunt.

4. Fidem nune tuam, utra ex tuis verior professio? Illan? quie tuá sponte, quz post serium et decennale examen facta ? an illa quze sesquimense, quie. sub lictoris flagello extorta? utra sanior et sanctior profectio illanó quze consclentie tus testi- monio, sanctos patres, Spiritumque ipsum Sanctum authores habet, an illa quze ad novam sub initio? Pontificatus Gregorii affulgen- tem tibi Rome facem, vepentino motu suscepta ?

CAP. VIII.

VERJE CAUSJE CUR AD ROMANAM ECCLESIAM REDIERIT D. ARCHIEPISC. SPALATENSIS.

VgmuM age, mentire fortiter ac strenué : Die tibi dogmata fidei non fuisse plen? discussa: Die hanc tuz ad nos profec- tionis, tuique nune ad eos reditus fuisse causam. Et quia mentiendi atque fingendi te artificem profiteris,? spera te posse hisce fucis ac ficulneis folis, his pigmentis et figmentis tuos fallere et demuleere: Non tamen unquam falles Serutatorem cordium ac renum : oculi Ejus videbunt te fraudesque tuas omnes. Non falles tuam ipsius Conscientiam, quz: noctes ac dies, surdis verberibus pulsabit tibi mentem, et Carnificis instar torquebit. Sed nec diu mihi crede, homines ipsos falles. Scient et illi quae sit i//a fav, quodnam illud przefulgidum sidus, quod Romá tibi sub Gregorio XV. illuxit, teque veré fatuum, igne suo fatuo ex

Car. VIII. contra Archiepisc. Spalatens. 81

Hierosolymis in Sodomam illexit. Horoscopum hie tuum ha- bemus: 'Sciunt apud nos complures veram reditus tui et Pali- nodie causam. Dignum quoque, quod et tui sciant, ut quàm sanctum tuum fuerit in eo consilium, quantique te zstimare debeant intelligant.

2. Visne veró me aperté eloqui, et ex Horoscopo tuo judi- cium ferre? Arrige igitur aures. Non te, ut ab hàc Eeclesià sanctà atque orthodoxá exires, commovit vel hzresis vel schis- matis labes in eá ulla. Caligabant solüm tibi oculi, et qui veré Christus erat, spectrum tibi videbatur ; ideoque infelix tu, re- fugisti eum, et aversatus es. Non te, ut ad Romanam redires, commovit vel veritatis apud eos amor, vel vitze sanctitas, vel fidei ac religionis sinceritas. Non nascitur, neque invenire est, in jumentorum et Asinorum Mandrá vitze arbor, non Aeizoon, et Vitalis. Qusrendi hi vite fructus in hortis Edenis, non. in pom:riüs Romanis. Absinthium ibi, Cicuta et Carduus, Hyos- cyamus, et Paliürus, infcelix lolium, et steriles dominantur avene. Quid igitur tandem te commovit? Causa duplex: Prior plus zquo carnem sapit. Visenda tibi patria, inque eá amici, cog- nati, nepotes, neptesque. "Tua verba agnoscis. Sciunt vero omnes, qui vestro idiomate Nepotes, Neptesque. — Tu illis parentis loco es. Prospiciendum omnibus erat, et in primis tuze Nepti, quze—sed reprimo me. Non te ego accusaturus sum, qui przeter aliorum scripta, et famam nihil habeo. Sunt ex tuis qui accusant. Scis quid tibi jamdudum exprobavit non nemo. Nec Marius solüm, licet ille tibi Catholicus, sed et es qui Catholicus simul et Fidelis audit, etiam et Verementanus. Crimen ipsum ob modestiam et verecundiam silentio tegit. Tegam et ego. Pessimé vero ab Ámanuensi tuo factum : qui cum in aliis qua minuta sunt, et levieula incalescit plus satis, híc in re omnium calidissimá plane friget:? tuamque causam sic agit, ac si vinci velit, Tu si quid habes lixivii, si quid saponis aut smegmatis, admove tuam manum, aut ei quo te mundet, porrige. Saltem velamentum aliquod adinveni, ne latiüs evagetur, et sit in ore omni populo, ea quz fertur mala fabula de te. Pudeat interim istud à Fideli dici potuisse, et à te non potuisse refelli. Una jam hzc tui reditus causa; in quà non veniam modo, sed quá es in tuos tuasque charitate laudem expectes. Quare enim tuos non in- viseres? Quare tuis non prospiceres ? Quare vel ille tui, vel tu illarum desiderio diutiüs flagres, et languescas? ^ Quare

[38]

» Resp. Arch. Spal. ad art. 2, Feb.18,an. 1622.

3 Sor. Prim. p.196.

82 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VIII.

non hàe tam justá sanctáque causá, é Sione redeas ad tuam Sodomam ?

[84] 8. Causa altera mundum redolet et Plutonem. ^ Erant tibi *Resp.Arch. QUOd. nos (sic tu" ais) em reditibus Ecclesiasticis, non. multum Spal. ad 2, : ; er te ; art. Feb. 18, supra quadringentas libras annuas. Sit ita. Annon quadringente an. 1622. - : .: DC . TIE ? ^ii

annui census libre reditus tibi satis ampli videntur ? Tibi, in- *Cons. Prot quam, hospiti hic ac peregino; qui huc solüm ut $m portum? . 28. . . . . . . . . "m lectione, Confugeras : cui non aliud in votis quàm ut in otio et literis! meditatione, . et scriptione, Consenesceres: qui deposueras" affectum omnem, gustumque terre- pene marces- . . x ^3 . . eo, Resp. A1orum: qui ex Hieronymo* didiceras, victum ac vestitum esse Arch. Spal. HE DAC . : 5 . llFebadart. divitias Christianorum : et illud ejusdem*—4Affatim dives est,

3, an. 1622.

"Arch. Spa. qui eum Christo pauper est. Qui? non tua querebas, sed que pref. ad 1

log Jesu Christi : qui ezul* et penó nudus, nudum Christum seque- cci. num. 6.

pErist.ad Daris (Talem te nobis tuis scriptis exhibuisti) annon census iste

iEpstad annuus mülle et sexcentorum Coronatorum, homini tali satis erat ?

yCens. Prof. Scis ver tu, preter annuum istum censum, tantam indies in te

»515;, P?" fuisse Regiam munificentiam, tantam Reverendiss. Archiepiscopi Cantuariensis, et aliorum Episcoporum, Procerum etiam et mag- natum nostrorum (ut alios taceam) tantam erga te fuisse benefi- centiam : scis hic omnia velut ex Amalthez cornu tam affluenter, etiam dormitanti tibi atque oscitanti fuisse suppeditata, ut nisi ingratus, id est, homo omnium pessimus esses, numerum istum plus quàm duplicásses. "Tu certéó egenus non fuisti qui cüm unam domum Windesorz, alteram Londini, amplam satis splen- didamque haberes, volebas tamen senex, ac peregrinus tertiam struere; quod te mente agitàsse, crebroque sermone usurpásse tum plures cognoscunt, tum tu ipse negare non potes. An tu Hirudo es et insatiabilis ? At enim avaro nimium szpe datur, numquàm satis.

4. Persentiscere hic jam czeperant pulsum tuum ex Catholicis tuis nonnulli, quibus prudentià ae rerum usu, pusio tu et veré vappa es. Sentiunt spiritum tibi ad honores, ad aurum et opes vehementiüs anhelare; vident quà tu decipulà facile capi, quo hamo inescari posses, et Romam abduci. Vident Judz mentem quasi metempsychosi quádam in te transmigrásse: dicturum te et facturum quidvis, vel Dominum Deum tuum proditurum, si aurei numerentur, et postulato tuo, quid vultis mihi dare? fiat

SORTS satis. Ethnieum Proetextatum, aut quid deterius, im te vident, ad Pammach. Ille, Facite me Romane urbis Episcopum, et ero Christianus. 'T'u

tom. 2, p. 166. N ; : B N : [35] longé deterius, Facite me vel Salernitanum solàüm Episcopum, et

Car. VIII. contra Archiepisc. Spalatens. 33

ero Zntichristianus. Ipsum tuum nomen, omen illis erat: 4 Dominis vocàris, et à Dominis es: sed sensu alio, quàm alius quivis 6 tuà prosapià. Solus tu ex ommibus, Dominis multis servire didicisti, Deo simul ac. Mammone : Domino Christo et Domino Zntichristo.

9. Postquam te talem senserunt, agunt illi (clàm te an sciente tu videris :) sed agunt eum Gregorio XV. de re revocando, et ad Episcopatum evehendo, Ob/ata mox tibi Ecclesia, eaque (tua* verba agnosce) va/dé opima, valdé! sed quam valdé. Pi Re. Feb. Hieret enim semper tibi in mente, Quid quantumque vultis dare ? 1622. Responsum habes, A4nnuum illius Censum esse duodecim millia AU He DE Coronatorum : id est, juxta caleulum tuum, Octuplicis stipendii b mods summam, si ad hanc nostram conferatur. Conjicitis nunc opinor, quare tam profusus sit i laudibus Gregorii: quàm etiam salu- tfera illa fax sit, quàmque aureum jubar, quod Romá ei afful- gebat, sub initiis Pontificatus Gregorü. Nihil jam ad reditum supererat, nisi Breve JApostolicum, quo et venia tibi, et Ecclesia promissa obsignaretur. Litere igitur Romá ad te misse 6 Nonarum Januariü, anno 1622, in quibus à Cardinale Millino, et de Brevi (quod Bruxellis te expectabat), et de propenso in te Pontificis animo, et de Ecclesie valore annuo (nam in eum oculi tibi semper) certior factus es. Quid nunc faceres? ^ Annon Babylonem tanto stipendio conductus redires ? vix tam opulentá mercede persuasus Balaamus ut Israeli malediceret: et non faceret idem Balaamus Antonius? An Judas tam vili summulá, triginta solàim argenteis (id est, quindecim* solüm coronatis) » Argenteus

idem fuit

Christum traderet? Et non Judas hie Spalatensis, duodecim quod Biclus. seu stater; u|

millium coronatorum stipendio conductus, fidem Christi abne- de

garet, proderetque ? ^ Quid censetis facturum, si daemon ei 4 demonst.

A PN a z EE E . Evang. Tg/4- aliquis dixisset, Omnia hec tibi dabo ? Non opus est, inquis, z»cazrozi- dari omnia: Da vel dimidium, bone dzmon ; da vel duodecim &* vocent.

illi » : ihi Dp :- procumbam ad $t Siclus sa- millia coronatorum, et ens mihi semper Deus; p Gerd vali

nostro, 2*. 63.

pedes tuos; adorabo te et deosculabor, demonis aram sepe pri. p. de Pond. et Pre-

tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. füsscel 6. At tibi profectó parum id videbatur, esse te Apostatam, Atheum, et mancipium Satans, nisi Pafromum quoque te Athe- [36] ismo prestares: nisi alis oranibus, instar Samosatensis illius seurrz, scholam Atheismo aperires, e£ quo Apostasias suas tueri possent, patrocinium offerres. Agnosce enim hzc tui syngraphi MC p. 9

verba :* Non eodem. perpetuo flante vento navigamus ; sed prudens «yt 5, way. 18, 1622. D

& Rom. 1l. 32.

b Resp. ad Art. 2, Feb. 18, 1622,

[37)

94 Defensio Ecclesie Anglicane Car. VIII.

nauta varüs flatibus, variis velorum obversionibus, clavique flex- ionibus ad designatum portum dirigit. Portum tibi sciunt omnes esse Plutoniwum, et insulas auriferas: vela tibi fides, probitas, sstimatio, fama, et quodvis tuorum vitiorum velamentum. Tu qui prse cseteris Nautiez artis peritus es, /Eolo ubique obse- quendum (nam et is opinor unus tibi de Dominis) et vela hzc cum omni vento vertenda doces: et ipse vertis. Si in occasu apud Orthodoxos, et in beatissimis his Britannie Insulis lucri spes sit, et quadringentarum librarum, avripis statim. vela ortho- doxa, et eum Euro, imó ocius Euro, 6 Babylone hüc adnavigas. 81 rursus fulgor auri et faz duodecim millium coronatorum. Rom& tibi affulgeat, flante mox Favonio, vertis te cum vento: pandite socii vela Romana Catholica, solvite citi navem, impelhte remis ; lacus et mare sentit amorem festinantis heri: quo me cunque rapit Mammon Deus afferor hospes. — Annon satis erat probri, fecisse te hoc, nisi insuper facto tam sacrilego patrocineris ? Nescis majori impietate defendi scelus, quàm patrari? et causam non bonam, patrocinio pejorem reddi? ^ An obsurduisti ad illam Apostoli? vocem, Non fantüm faciunt ista, sed et facientibus applaudunt ?

7. Recognosce preterea Apologiam tuam, tuà manu con- scriptam, consignatam. —Cüm veniam discedendi à Serenissimo nostro Rege humiliter peteres, Regiaque Majestas magnam sibi abs te injuriam fieri significásset, sic tu Apologiam instituis, indignam non Archiepiscopo solüm, sed vel homine Christiano, Te vero et Atheo dignissimam. Non possum, inquis,? percipere quomodo sit serenissimo Domino Regi injuria, si exterus homo, vel amore patrie, vel pretio octuplicis stipendii, à suo wel alieno Principe illectus, humiliter bonam. discedendi veniam peteret, et cum boná veniü ad alium Principem se transferret. — Itane ergo unus aliquis ex medicis exteris sue Majestati inserviens (ut hoc etiam exemplo mihi apposito utar), injuriam fecisse eidem Majes- tati reputaretur, si à Rege alio invitatus, et multo majori stipendio auctus, à suá Majestate veniam peteret discedendi ? — Quid faciunt quotidie duces militares ? annon ab uno Principe ad alium citra infamiam, citra injuriam commeant ad altiorem militarem gradum, et ad ampliora stipendia evecti? ^ Agnoscis scio hanc tuam Apo- logiam hzeque in eà ipsissima tua verba. Et hie quidem tui ad Romanam Ecclesiam reditus causam, animo sincero, Severo, ac vero vultu, deposità omni larvà ac fuco, omnibus patefacis. Es

Car. VIII. contra Archiepisc. Spalatens. 95

tu seilieet. Episcopus mercenarius, Conductitius Theologus, cui non alia Religio quàm qu: aurifera, nec pietas alia quàm lucrum. — Miles tu stipendarius es: Quicunque conduxerit, illius pugnam tu pugnabis: pro illo plus quàm pro aris et focis dimicas. Modó in orthodoxà meres, modo in Romaná ecclesiá, modó sub Christo, mox sub Antichristo. Ubicunque veró et sub quocunque meres, si alibi uspiam, vel sub Mahumete, vel sub ipso Beelzebubo, stipendium amplius et opulentius, si ocfu- plicis stipendii pretium. numeretur, statim te transfugam fore profiteris: et violato sanctissimo illo militix;, quo obstrictus es, Sacramento, rejecto fidei scuto, abjectà militari tesserá, profugus à Christo, transfers te in Antichristi, in Mahumetis, in Moloci aut Baalis, in cujusvis Dzemonii, imó in Dzmoniorum omnium servitüium et castra. .O hominem vilissimum, Apo- statam, Atheum, Omnifidium, Nullifidium, bipedum omnium miserrimum, eujus cordi ae fibris plus fraudis et fellis inest, quàm Magi Simonis: qui fidem ae religionem non aliter quàm marsupio tuo metiris : cui non lingua solium, et stylus, et manus, et mens, sed religio, fides, etiam et Deus ipse venalis est. Vident veró nune omnes, quid te in Romanam reduxit Eccle- siam, non ulla fidei sinceritas, non religionis ullus amor, non ulla vite sanctitas, non denique Deus alius, nisi Deus venter et Deus LLucrio; nec Diva aha, nisi Doa Volupia, et Diva Moneta.

8. Perge veró, et tu& ito vià; adimple mensuram iniqui- tatum tuarum, vcende animam lucro. Sed memineris tamen uxoris Lot. Respexit illa solàm Sodomam, tu in eam redisti. llla in statuam salis conversa, ut te aliosque condiret, Tu quia illius exemplo sapere non vis, factus es sa/ infatuatus, omni jam [38] usui ineptus, foras et in sterquilnium abjiciendus. — Memi- neris Jacobi Latomi; Guarlaci Lovaniensis, Francisci Splerz,:gyist. se- Cardinalis Crescenti? qui in Tridentinà vestrà factione Hist de No-

dominabatur. Horum miserabils et desperabundus — exitus zii cit.in Aet, et Monu. Joh.

atque exitium sapere te quoque monent. Eorum omnium Foxi.

sepulehris inseulptum habes, quod olim Sethonis? JI» me ;Sleid. Com, " ib. 23. intuens, pius esto. Méemineris Balaami, et Judz, qui con- I.ib.22.

. 5 ? Herod. lib. - dueti pari feró octuplicis stipendii pretio, abierunt ad loca.

sua, et mercedem, quz te quoque nisi resipiscas, manet, reportàrunt. Aut si ad hec connivere potes et surdescere,

-

» Matt 16. 25, 26.

* Mart. 30, an. 1622.

[39]

36 Defensio Ecclesie Anglicane — — Car. IX.

audies velis nolis illam Omnipotentis vocem,? Quicunque vo- luerit (per terrena hsc et mundana), animam servare, perdet eam; quid verO prodest, si totum mundum lucratus fuerit, anime verO jacturam patiatur, aut quam dabit compensatio- nem pro animá suá ?

CAP. IX.

QUOD EJECTUS SIT ANGLICANA ECCLESIA ARCHIEP. SPALA- TENSIS : QUODQUE INVITUS INDE ABIERIT.

SED est quoque de Zbifu tuo, quod te postremo monendum censeo. Abiisse te ais: Sed nec libero pede, nec mente liberà abiisti: veré enim ejectus ex hoc Regno eras, teque ut Apostatam exspuit sanctissima hze Dei Ecclesia. Scis regiam sententiam qui in Curià illà amplissimá, in presentià multorum reveren- dissimorum Episcoporum, aliorumque Honoratissimorum Judi- cum, non multis ante abitum tuum diebus,* Lambethz tibi denunciata est. Postulaveras tu sepe ac suppliciter à Sereniss. Majestate discedendi veniam. Veniam ille negavit. Sed quod Regem piissimum decuit, mandavit ut intra viginti dies regno hoc sic exires, ut in mullam unquam Sereniss. Regis ditionem post id reverterere. lta Jpostata simul et Exwul hine existi: Imposuit Jehova Caino signum ; et egressus est Cain in terram Noddi Orientem versus.

2. Nec libera tibi valdé ad abeundum mens. Possem tibi Reverendos illos viros nominare, quibuscum claneulüm tu, sed serió, post literas à Card. Millino missas, post Breve Apostoli- cum Bruxellis allatum, post octuplicis stipendii pretium oblatum et promissum, etiam post Sententiam de Exilio tuo latam, agebas, ut Serenissimus Rex bitum tuum nihilominus prohibere dignaretur : quÓ sic in sincero híc Dei cultu, in hàc floren- tissimà Ecclesiá, inque his beatis Insulis, commorandi tibi potestas esset ac degendi. ^ Cüm hoc frustrà tentatum esset, volens, sed nolente animo, abiisti, quia perfidum et Apostatam diutiüs ferre et fovere mon potuit vel Respublica hzc vel Ecclesia.

Car. IX. contra Archiepisc. Spalatens. 97

9. Et san? jam tum malé tibi ominari czpit tua ipsius mala mens et conscientia. Sclebas quid meritus esses; teque juxta merita tractandum malé metuebas. Sciebas Romanam fidem in Punicam jamdiu degenerásse. Sciebas te Sinonem egisse, ideoque szpissimé tuo animo obversabatur Sinonis illud, Heu, quie nunc tellus, quz me sequora possunt accipere ? aut quid jam misero mihi denique restat? ^ Cui neque apud Danaos usquam locus, et super ipsi Dardanidz infensi poenas cum san- guine poscunt. Et erant tibi preter antiqua, recentiora aliqua (quorum adhue cruor calet) tuorumque familiarium ante oculos posita exempla. Non scripserat Scopulos, non Rempublicam Ecclesiasticam Pater Paulus, vir doctriná et integritate valde spectabilis. Stabat solüm pro antiquo Venetorum jure, et pro Ecclesie libertate in Causá Interdicti. Pontificis tamen iram homo prudens et catus non vitavit, Capite pugiunculo confossus et gravissimé vulneratus est. Fulgentium quoque Minoritam vide serio, et perpende. Eum blanditiis multis, et pollicitationi- bus, Venetiis, Romam pellexerunt. Salvum Conductum, cujus exemplar nune in manibus habeo, consignavit Fulgentio Berlin- gerius Gessius Episcopus Áriminensis et Apostolicus, apud Ve- netos tum Nuncius. Non obstante tamen vel Pontificis fide et promisso, vel Apostolico Salvo conductu, vel alus amoris ac favoris indicis, postquam aliquandiu gratulationibus et festivis epulis hominem lusissent, fasci tandem et foco adjudicárunt, et in Campo Flore Vulcano sacrificàrunt. —Sapito tu alienis nunc mals. Primus tib adhue agitur fabellee Actus. Lsta im eo ac lauta omnia. Cardinalatus, fort etiam Pontificatus (nam eo te aspirare et inhiare narrat FidelisP) spe illudunt: Dapibus saginant torquentque culullo. Sciunt m te Calumniarum esse, quem adhuc exhaurire non possunt, puteum et Abyssum. Pre- dico tibi, e£ me vatem veracem metue. Ut in uno Cesare multos olim Marios, sic in uno Antonio multos Fulgentios vident Romani Lyncei. Actus te postremus, et serus vesper manet. Debes eis ob tàos Scopulos, saxum Tarpeium, debes ob Rempub- licam tuam pontifici reipublice Flagellum, infaustum et funestum quod setá equiná cervici tuo impendet exitium. Cogita apud te, et indica nobis an promissam tibi duodecim millium Corona- torum Eeclesiam, an auream quam ecaptabas predam obtinueris ? JEssopi canis dum umbram grandiorem persequitur, carnem amit- tit. Infatuato et credulo pauca pro desiderio, paucissima pro

[40]

P Papatum votisomnibus expetis; illi olim certá spe inhiave- ras. Cogita- veras Papa- tum familize tu: alligare; Ecclesizeque Monarchas relinquere nepotulos tuos in infini- tum. Fid. Anon, in Hy- pocris. M. Anton. Spal. detect. p. 145.

88 Defensio Ecclesie Anglicane Car. X.

expectatione cadunt. Palpa interim tu Pontificem, blandire Inquisitoribus, et quo hos promereri possis, despuma virus tuum in orthodoxas Ecclesias. Quod facis, fac citó, ut sic tandem in locum tuum cum Judá, sicca si fas sit morte, nisi cum Petro serio resipiscas, descendas.

CAP. X.

PRJETEXTUS D. ARCHIEPISC. SPALATENSIS, CUR QU/E ORTHO- DOXÉ SCRIPSERAT, NUNC DAMNET, QUIA NON BONA CON- SCIENTIÁ EA SCRIPSISSET, EXAMINATUR.

HacrzNvs fe damnásti: et damnatus es. — Scripta nunc tua damnare vis, detestari, abominari. Nos quoque eadem damma- mus; nee vel flocci pendimus. Ecquid in eis nisi quod nostrum est, et ex nostris, solidze doctrine, et maturo judicio elaboratum ? quod vel Pluteum esedit, vel demorsos sapit ungues? Quam multa ver in eis enervia, elumbia, et planà plumbea? adeó insipida, ut non à ratione solüm, sed et à sensu abhorreant? Veritates ille ipse quas híc illie errorum sordibus admisces, quzeque nobis, quà Dei sunt et à Deo, gratissima sunt; quà apud te, et abs te, ingrate fiunt: tam inconcinnze, et incomptz pro- deunt, tam pingui Minervá, tam crasso stylo et filo contextze sunt, ut culinam potiüs oleant quàm lucernam, et Bacchum

[41] magis sapiant quàm Apollinem. Audias in compitis et triviis. Quis leget hec? Miser cert& tu, qui càm omnia ad gratiam facias, nulli tamen gratus es: cujus scripta ab amicis simul, ac inimicis damnantur. Apud tuos prohibentur legi, Vuleano adju- dicantur. Apud Orthodoxos, sic indigna legi censetur, ut scom- bros metuant et thus.

Wet 2. Quare veró tu illa damnas ? Quia scilicet ? Non? ev LOSS cordis simplicitate, non ex boná conscientiá scripta. Quid tibi »Prefinlb. ergo sonant illa verba ? DDeponite" mecum obsecro affectum nom, 6. P P. mme gustumque terrenorum ; Simus omnes tabule cedrine, et odorate. Non res ulla terrena, non fulgor purpure, non. pondus auri, non mundi vanitas, nom odium, mon cupiditas, non amor s Cons. Prof. furbet, aut nos transversos agat. ' Quid et illa, fateor? coram Deo, qui corda et renes scrutatur, me mentem in meá deliberatione ad

Ca». XI. contra Archiepisc. Spalatens. 99

humana consilia nunquam. direvisse? — Et iterum hse, Gloria? * Cons. Prof. nostra est testimonium. conscientie nostre, quód in simplicitate Ban cordis, in sinceritate Dei, et non in sapientià carnali, locum mutem.

Quid demum et ista? — Deum? immortalem testem, Judicem, vindi- «Pret. intib. cem invoco, me non gloriole cupiditate delinitum, non novitatis ee studio addictum ; non secie cujusquam spe captum, curvam mihi pravamque ez ingenio meo regulam confinzisse, sed antiquissimam, certissimam, Deo hominibusque probatam, sequutum esse. Cui unquam mortalium fides habenda, si Sacerdoti, si ZArchiepiscopo,

eique juranti, et Deum Judicem simul ac vindicem invocanti, habenda

non sit? Vides intereà, mendaci istius quod nunc condemna-

tioni scriptorum tuorum preetexis, testem te habere, et cor ac conscientiam tuam, et qui corde tuo potentior est, Deum. Cui

insuper fidem unquam facies, hzc qu: nunc dicis, et trepidans

sub lietoris secure dicis, à corde fuo et animo potiüs proficisci,

quàm ea, quz cüm libera esset tibi et mens et manus, cüm

affectus omnes liberos haberes sponte tu&, et lhberrimo ar-

bitrio, etiam juramento obstrictus professus es? ^ Rectissime Athanasius, Que per tormenta conira priorem sententiam. eu- t Epist. ad lora sunt, ea jam mon metuentium, sed ita cogentium volun- eia tates habende sunt. Quod tua scripta probas, à mente tuà

est: quod eadem nunc condemnas, non est tuum, sed lietoris

et flagellh judicium.

CAP. XI. (4)

ROMANA ECCLESIA NON NUNC TENET, QUOD OLIM TENUIT: ET VARIA DE HOC EXEMPLA.

Am hereses* apertas in se continent. Sane : Et eas nos cum «cons, mea. authore damnamus et execramur. Sed eas hszreses, Tu nullà ? ^ liturà deles, nullo obelisco transfigis. Sed nec pro hzeresibus censes. Quid enim tibi heresis ? — Quod contrarium est, inquis," » 15. ei doctrine quam. tenuit et tenet Ecclesia Romana. Inepté. In ipso limine impingis; et quod diei solet, in portu naufragium. Certé enim non cohzrent hzc duo, Quod femwit et quod tenet : nullà catená, ne adamantinà quidem, colligari unquam possunt. Quod olim tenuit Romana, nunc anathematizat. Quod nune

40 Defensio Ecclesie Anglicane — Car. XI.

! Rom. 3.23. tenet, olim hereticum censebat. "Tenuit olim, hominem! justifi- cari per fidem absque operibus legis. Nunc justificationem illam

*Fevard.in per solam fidem ut fictitiam* deridet et imaginariam. ^ Fidem c. 2, Jacob. , É à ws 1 5 : *Stan.qu solam justificare, pestilentissimum dogma* vocat. Kt' si quis quod. lib. 3, $

cum itaque, Q';zer?t, sola fide impium Justificari, Anathema sit. "Tenuit olim, e 594.

m En qui justus et sanctus est, ipsi efiam Abrahamo" fidem imputari ad ess. 6, can. 9.

5, 9o ^. & justitiam : nam credidit Abraham Deo, et imputatum est ad justi-

» Perer. inc, Zt : id ést, 4brahe* licet is justus jam esset et sanctus, propter 4, ad Rom. : asc zs - disp. 2. fidem tamen, non propter opera, Justitia dicitur esse imputata.

* Cone. Trid. S7? quis verÓ munc diüverit, justificari homines solá unputattone Sess. 6, c. 1]. . cit. S OE - : ? E ? Rom. 6. 23. justifie Christi, Anathema sit. 'lenuit olim, vitam? «eternam

Eph.2.9. gratiam esse: et gratiá* nos servari, non ez operibus; mam si "Rom.1.6. per* gratiam, non jam ex operibus; alioquin gratia mon esset gratia : et si ex operibus, non jam ez gratiá, alioquin opera non

: aute : *Con. Tria, essent opera. Si quis veró nunc dimerit, bona opera non verà Sess. 6, can. . . . . . 16. promereri, non. esse veró* et. proprià merita, et merita non cujus- * Bell. lib. 5,

de Just. e. l, CUnque premi, sed vite «eterne: id est, non esse ita merita, $ Nos.

SRhem. me ut sint" pretio, valore, pondere et dignitate qualia, etiam 3, epist. 1, à

Cor. num.?. quoad. pondus eí-mensuram equalis, premio vite eterne, Ana- thema sit.

* Rom. 8. 1. 2. Tenuit olim, nullam* condemnationem esse iis qui sunt in

'Ievenln Josu Christo, sed qui fil sunt, eos esse heredes, heredes quidem

Cone. Trid. Dei, coheredes autem Christi. "Tenet nunc et fidem? et. gratiam

Sess. 6, c. 15. : : 3 . dug [43] Justificationis ita penitus totaliter simul ac finaliter amitti, ut

* Bell. lib. de qui verc* filii Dei veritate essentie fuerint, à Christo eternum se- Eccl. Mil. c.

jd Altera, parentur, et fiant in zternum fli diaboli: et qui" vera ac viva b Ib. c. 4,

Adi. membra Christi, in inferno eternum. torqueantur. — Et iis* qui * Conc. Trid.

sees, 6, ean. fidem et gratiam sic amitti negant, Anathema denunciat. Tenuit

.Rom. PI olim, omnes? Aomines im Adamo peccásse: ommes* deflexisse. à

12. vià, non esse justum quenquam, non esse qui faciat bonum, non .Rom.n.32 usque ad unum: sed conclusisse! Deum omnes in peccato, ut. ob-

' struatur omne os, et obnoxius fiat totus mundus condemnationi. s Bell. tib.4, Tenet nunc omnes non peccásse, sed recíó* ac pié existimari,

de Amis,

Grat; e 15,8 beatam. Virginem ab omni omnino peccato fuisse immunem; im- uod attinet.

* Cone. Basil. munem" semper fuisse ab omni originali simul. et actuali. culpá ; Lenin $5 etiam Chrysostomi sententiam! (quz fuit et aliorum patrum) 6. ubi illa verba Apostoli, Non est qui faciat bonum, non usque ad unum, ad beatam Virginem extendit, nec probam esse dicunt, nec probabilem : Chrysostomus in. hoc et. veritatis et pietatis terminos

excessit, càm. sit indubitatum. et. certum. in. Ecclesi Romaná,

CA». XI. contra Archiepisc. Spalatens. NE

beatam Virginem, omnis peccati etiam. levissimi ac minimi, per omnem vitam fuisse expertem. Tenuit olim, eternam mortem* esse stipendium peccati; peccati inquam omnis, nam maledictus ! ommis qui non permanserit in omnibus que scripta sunt in libro legis, ut faciat ea. "Tenet nunc esse multa" peccata venialia ; venialia nempe ez? nafurá suá, sic ut suá naturá non mereantur ull ratione mortem «eternam: etiam aliqua? peccata esse, de quibus non constat, an mereantur aliquam penam, an nullam.

9. Tenuit olim omnem? animam subdi debere potestatibus sub- limioribus, id est, Imperatoribus ac Regibus, quos? solos intelligi, "Augustinus, Chrysostomus, atque omnes ferà veteres docent, et ipse textus ac series verborum Apostoli per se indicat. Et cüm om- nem animam dicit, nullos eximit: Non monachi; non Episcopi, non Prophete, non Apostoli, non ipse Petrus, nedum illius suc- cessores, ab ist universalitate excepti: sí quis? tentat excipere, conatur decipere. "Tenet nune vice versà, Reges omnes ac Im- peratores esse, ac debere esse Papse subjectos, etiam et vasallos : Subesse* Romano Pontifici omni humane creature de necessitate salutis esse definit: Nec solüm Pontifex jam exemptus, sed et Cardinales, et Episcopi, et Clerici apud vos omnes. Non" pos- sunt Clerici à Judice seculari judicari, etiamsi leges civiles non servent. Lez* canonica simpliciter eos eximit, in omnibus. causis tum. civilibus, tum criminalibus. | Respectu* Clericorum Principes non sunt superiores potestate, nec tenentur Principibus parere, neque jure humano, neque jure Divino. "Tenuit olim eos? qui re-

sisfunt et se opponunt potestati Principum, Dei ordinationi re- 3

sistere, et. damnationem sibi acquirere. "Tenet nune non licere solàm subditis, suis Dominis, et unctis Domini resistere, sed et debere in eos si Papicole non sint, insurgere ac arma capessere. JNon? licet eis tolerare talem Principem: Tenentur" mon pati super se talem Regem; Debent* talem regnis, dominio, diademate privare. Quim et laudem, et mercedem, etiam coronam gloriz huie tam immani et sacrilego sceleri pollicentur. — Meritorium! esse vile «eterne prsedicant. Eos insuper, qui ob capitale hoc lese Majestatis crimen, zequissimo judicio in crucem acti, ut sanctos ili et martyres colunt ac venerantur: Hinc apud eos eolluvies illa sanctorum, Sanctus Feltonus,? Sanctus Storeus, Sanctus Garnettus," Sanctus Oldcornus, quibus (ut alios taceam) ab Hildebrandi seculo flagitiosos magis perduelliones non vidit Styx, aut Phlegethon : quos nil aliud dicas quam faces rebellionum,

k Rom. 6. 23. 1 Gal. 3. 10.

? Conc, Trid, Sess. 6, c. 1]. * Bell. lib. 1, de Amiss. Grat. c. 9, $ Nunc, et $ Rursus.

? Ib. $ Est aliud, et $

Ex his.

P Rom. 13. 1. 3 Perer. in c. 13, ad Rom. disp. 1.

7 Chrys. in 13. ad Rom.

* Bern. Epist. 42.

* Bonif. VIII. in c. unam sanctam, Ex- trav. Com. de Major. et Obed.

» Bell. de Ex- emp. Cler. c. 1, $ tertia.

x [b. $ secun- do.

[44.] y Ib. $ Re- spondeo nihil, * Rom. 13. 2,

"

* Dell. lib. 5, de Pont. c. 7, $ tertia.

b Tb. $ proba- tur.

« Bulla Pauli IIl.cont.Hen. VIII.

fLit. Card. Comens. ad Parrem.

£ Brist. Moti, 15.

h^ Apol. pro Gar. p. 169.

42 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XII.

Signiferos perfidize, et qualis Hildebrandus eorum pater, sanctos Satanas. 6. Possem hoe idem in aliis omnibus doctrin: vestre capi-

- tibus demonstrare: sed non hic opus. Quod Temuit olim Ro-

[45]

1 Cons. Red. p:9:

mana, Nostrum est, Orthodoxum est, Apostoheum est. (Quod nune 7enet Romana tua, Papisticum est, lizreticum est, et Antichristianum. | Noli sie deinceps desipere, ut quod Tenwit, dicas et Tenet. Non Coclum magis à Tartaro distat, quàm quod Romana Tenuit, ab eo quod Tenet. Mitte quod Tenwit : Quid ad te, quid vel ad Pontificem tuum, quod olim 7enwit? Tene quod nunc 7enefí; gratum opus hoc Pontifio, Rex eris, ait. Hseresis igitur tibi, quod adversatur doctrine quam mune Tenet tua Romana. Yd veró Heresin esse, licét ad ravim vocifereris, nunquam cordato ulli probabis, ni priüs efficias Candida de nigris, et de candentibus atra.

CAP. XII. DE CURIÀ ROMANÁ, EJUSQUE CORRUPTISSIMIS MORIBUS.

DiscENDIS pst, ad eorum enumerationem, qus in tuis scriptis ut /erefica dammnas, vel ut tibi óngrata. ^ Displicet primum in tuo profectionis consilio, quod Romance! Curie mores à te reprehensi. An igitur Curie istius mores ulcera tibi vi- dentur, ut eos attrectari vel attingi nefas sit? An consuendi pulvilli aut cervicalia, quz axillis pontificum substernas, quo peccatis suis securiüs indormiscant? Conmnive veró tu ad ista, oculos tibi erue, simul et linguam, ne fraudes et imposturas, ne abusus, et abominationes illius Curie eloqui possis aut videre. Habet Romana Curia, semperque habebit etiam ex tuis, qui inter vos doctrinà sunt ac pietate celeberrimi, suze laudis idoneos precones. Lege centum illa Germanices nationis gravamina: Lege Arrestum Parlamenti Parisiensis: Lege Nicolai de Cle- mangis planctum Ecclesie : eundem de corrupto Ecclesise statu ; de Presulibus Simoniacis; de Annatis non solvendis: Lege Cardinalem Alliacensem. de Reformatione Ecclesiz : Lege Pari- siensis Curie .pro libertate Ecclesie Gallicanz adversus Ro- manam aulam defensionem: Lege vel Monachi Mantuani

Car. XII. contra Archiepisc. Spalatens. 43

poemata, in quibus fundit pro vestris sanctis moribus, gemitus, lamenta, dolores: vel Matthzei Parisiensis historiam : vel Claudii Espenesi libros, feré quos vis: vel Sarisburiensis Polycraticon, vel Blesensis epistolas: vel denique Adriani VI. ad Principes Germanis rescriptum : et luce clariüs perspicies, tot esse illius Curie, tamque intolerabiles et detestabiles abusus, w£ nulla*xwic. Clem. prorsus ad hec verba sufficiant, nullum ingenium, nulla facundia. Keim i 2. Visne me ex his nonnulla delibare? Quanquam animus Ss meminisse horret, et Camerinam istam movere molestissimum sit, pauca tamen, et paucis accipe. Videas illie,! esse in Romaná ir. c. o. Curiáà velut in abysso, innumeras fraudes, dolos, calumnias contra innocentium jura: videas judicia venalia: novas regulas et Con- stitutiones per unumquemque pontificem edi, que mil sunt. aliud, quàm captiosi laquei et uberrima litium materia, quibus contra jus [46] et. veritatem mille nocendi artibus abutuntur: videas Jurisdic- tionem" in istá curià tam violenter et tyrannice exerceri, ut homines « yp, c. 14. magis eligant tyrannorum mmanissimorum quàm Ecclesie judicia subire. Videas Cardinales? qui Pape assident, esse Superbic » m. c. 10. simulachra, qui se non Episcopis solüm (quos per ludibrium Epi- scopellos passim vocant) sed Archiepiscopis et Primatibus anteponere : etiam. et. Regibus se equiparare volunt. | Videas eos Avaritià tam insatiabili esse, ut unus? ew eis beneficia possideat, nom. quidem * e. c. 1. íria, decem, aut viginti, sed centena, etiam ducenta, quandoque etium quadringenta, vel quingenta: mec ea temuia, sed omnium pinguissima et optima. —.Nec. tamen. tantá beneficiorum wundá. ex- tinguitur eorum sitis, sed vehementiüs ardet; et arentes eorum fauces magis accenduntur : novas à Curiü gratias, novas conces- siones, novas vacantias ezposcunt : omnia rapiunt, omnia auferunt, nihil omnino, saltem. quod fructuosum. sit, aliis partiendum. relin- quitur, non fructibus omnium toto orbe Ecclesiarum, non totá auri mole quam Tagus voluit aut Pactolus, eorum animi satiari possunt aut expleri. Nee enumerare, inquit? volo adulteria, stupra, for- » rw». c. 12. nicationes, quibus Romanam Curiam etiam munc incestant. 8. Videas ilhe,? TAeologiam habere paucos sectatores propter « Cara. de

; ; s 4 Aliac. lib. de abusum Romane Curie, que Theologos contempsit, et in omni Eccle- Refor. Eccl.

4 à c. de Refor. siastico gradu lucrativarum scientiarum studiosos praeposuit : videas Religionum. J . Ecclesiam quam qrimitivi Theologi edificaverunt, per barritatores illos (Canonistas intelhgit) destru, et nunc quasi ad extremam ruinam deduci: adeó ut in proverbium abierit, Ad hunc statum

venisse Ecclesiam, ut non sit digna regi nisi per reprobos. — Videas

44. Defensio Ecclesie Anglicane Car. XII.

*Cent. Gra- per. illicita" legum ac constitutionum humanarum. reticula, àm- * Matt. Paris, IMe'iSqm. nummorum copiam à Germanis, ab Anglis? etiam et

in Hen. III. : . . s . i . tDefens Li- Gallis! expiscatam : videas importabile" | indulgentiarum . onus,

4 S d quibus sub specie et personá pietatis, Romani Pontifices omnem Grav.grov,3. eguaterunt pecuniarum medullam : videas. questuarios," Stationa- $ 5 rios et Terminarios predicatores, pauperum. ac simplicium. san- YIb.grav.18, guinem vorare. Videas non? ferenda onera à Curtisanis imponi, hr cogentibus ad annuas et gravissimas pensiones, per Gratias, Reser- vationes, Ingressus, Regressus, Accessus, Incorporationes, et alia ad emungendas crumenas, excogitata vocum incantamenta, technas atque decipulas : Istos etiam nebulones Curtisanos, hec facere [47] | authoritate Romanorum Pontificum et Regularum Cancellaria : que omnes quolidie pro libidine Curtisanorum figuntur ac refi- guntur: priores non admodum equas. abolent, et ferunt iniquiores. » Peror. Gra- Videas Germanos /iec* aliaque. innumera, penitusque non. ferenda hs onera, diutils neque perferre velle, neque tolerare posse. — Audias sDuar. de alium cum stupore conquerentem, Quis? est adeo imperitus rerum, Minist i1, u£ Romane Curie artes non norit, et quantum ea Hirudo Gallici es exorbeat sanguinis ? — Dicam, quamquam incredibile videtur, quod à viris perilissimis accepi; quotannis variorum diplomatum | à pontifice obtentorum nomine, ad septuaginta, aut. eà amplius aure- orum. millia Romam hinc ewportari. In proverbium Jamdudum abüt Romana permutatio, plumbi videlicet. cum. auro. Accipit

aurum, verba dat. 4. Dispensationes adi, vide: In eis triumphat Plutonium QExr de jstius Curie regnum. Scis qui dixit, Bene dispensat Dominus

Renunc. c. post wensl- Papa, contra, Apostolum ; Beno* itidem in Henrico nostro, contra

tionem.

c d : * scum legem? et mandata Dei. Lege Taxam Camere Apostolice :

ib yp. 3, 4. » : . PUN "r4 Dnm t T aaam?-dllam; mquam, multis meritó maledictis multorum taza-

3: 10-7* fam, et nihil minis quàm Apostolicam ; Libellus est te dignus, eau habes illie scelerum tuorum antidotum. Ew eo etiam plus. sce- by lerum discas, quàm in omnibus ommium vitiorum Summistis et Summaris. Et plurimis quidem licentia, omnibus autem empturi- entibus absolutio proponitur. | Liberi non vulgà solum concepti, sed em damnato coitu inconcessisque Hymeneis pecunie vi non solim legitimantur, sed ad. omnium dignitatum. capacitatem. idonei red- duntur : cum. adulteris, perjuris, simoniacis, falsarüs, usurarüs, et . schismaticis ita. benignà dispensatur, ut ad sacros ordines, ad honores et dignitates, ad beneficia quecunque, quotcunque, et qua- liacunque. promoveri liceat. Numeratá. etiam pecuniá, dispensa-

NEN

Car. XII. contra Archiepisc. Spalatens. .. 45

tionem. indulget parricidis, presbytericidis, fratricidis, infanticidis, uaoricidis, veneficis, incantatricibus ; incestis cum affinibus, cum consanguineis, denique contra naturam, cum brutis. Annon merità

híc exclamet ? Habeat jam Roma pudorem ; et tam nullius frontis eriminum omne genus, Catalogum prostituere desinat. Annon me-

ritó ZEneas Sylvius queritur? Nihil est quod absque argento Ro- «Eyis. oc. mana Curia dedat. Ipsa mamwum impositio, et. Spiritue Sancti

dona venduntur, nec peccatorum venia nisi nummatis mnpenditur.

Omnis* noxa, omnis error, omnia maleficia per pecuniam lazwantur DUC D ac delentur : Ille maxim? reus est, qui rerum maximé inops est : [48] qui^ nihil mumerat indispensatus, perpetuó manet: Scilicet, in ^ Esvenc. in Romaná& Curià, Nullum majus est peccatum, quàm carere nummis, e creditur ingens pauperies vitium, et. est. barbaries grandis habere

nihil.

9. Videas harum omnium abominationum fontem ac scaturi- ginem non alium esse, quàm Romanos Pontifices e& Romanam Curiam. Audi monachum vestrum deflentem hoc, et deploran- tem : Romana! gravi maculata veneno Curia, que terras spargit e ua contagia 1n omnes ; postremum, est oppressa fides. Audi Papam Festo. ipsum Adrianum liberé hoc atque ingenué agnoscentem. Scimus, inquit, Sczmus in ác sanctá sede multa abominanda fuisse; FEpist, Hadr. abusus in, spiritualibus, ezcessus in mandatis, et omnia in perversum Germ. — mutata. ZEgritudo hec à Capite in. membra, à summis pontifici- bus in alios descendit. Omnes nos Praelati declinavimus, nec fuit jam diu quà faceret bonum, non fuit usque ad unum. Addit etiam,

Omne hoc malum à Romaná Curiá processisse, inde corruptionem in inferiores omnes emanásse..

6. Videas! universum mundum sub his tot, fam inveteratis, t tamque non ferendis abominationibus ingemiscere, et Reformationem «t Esv. avidius desiderare. ÁAtenim insanabils est hzc et Curize et Eccle- sie tuc homans plaga. Tot" annis, et annorum Centenariis » Espene. in nihil in. eá emendatur : YmÓ, 'Tridentinz factionis mirá fraude tum. factum est, ut nihil deinceps in e& emendari unquam possit.

Adeo i//a? Romanam Curiam repurgari non permisit, ut quecunque » 1». vel de inferiorum reformatione prescripsit, in his omnibus salvam semper sedis Apostolice (qux veformationem nullam audire amat) authoritatem. et esse, et intelligi declarárit. lta reformationi apud vos via omnino ommis est obstructa: et quod miserrimum est, Reformandi vel Ecclesiam istam, vel Curiam spes? omnis abrupta, « 1».

et species ablata est; cum ipsi Pontifices, qui ante omnes, et

46 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XII.

maximé omnium in ordinem cogendi sunt, tam ab omni emen-

m datione abhorreant, ut non? vel Rez, vel Cesar, non populus, non

tum, Clerus, non. generalis Synodus, non tota denique Ecclesia Pape

sii 4e. dicere possit vel audeat, Domine, cur ita facis ? Imó in Decreta?

relatum est, quód si Papa vel negligens fraterne salutis, vel inuti-

lis in. suis. operibus, vel à bono taciturnus, innumerabiles populos

[49] | catervatim secum ducat in gehennam, hujus tamen culpam. redar-

ge ns guere presumit mortalium nullus. | Sacrilegii" enim ?nstar est, vel 40. disputare de facto Pape.

7. Hi sunt Romanse Curize mores, quos vel attingere, religio

tibi nunc est et piaculum. — Ubi igitur ille Marcus Antonius, qui

* Cons. Prof. magno animo, et ardente zelo nuper dixerat, 4udio? vocem illam

"gi in aures meas perpetuo intonantem, Clama, ne cesses. .Eam vocem

*Ip.p.33. sequor. Clamores! vocis Dei, Sanctorum patrum et Conciliorum

"Ie. p.238. jingeminabo. | Clamores" meos audiet Ecclesia; loquar ad cor

*1.p.31. Jerusalem : Audiet* et illa Spalatensis Eccles. que sub jugo

pape cum reliquis gemit : -Audiet illa que ruinas à Romaná Curiá

y Spal. Iib. 9, patitur, Radius? omnium malorum est Romana Curia. |. Non? est

Bed e dn (anta Pape majestas ut terrere debeat. Quid stertimus ? quid

s Cone, Iro, dormimus ? — Frater noster (Pontifex Rom.) perit, et. secum Eccle- sias in perditionem trahit, et. nos non occurremus ? — Tuaceant omnes, quiescant omnes ; Ego tamen Catellus qualicunque latratu

meo excitabo acres molossos, à papatu mirá arte sopitos, qui lupum arceadnt, et ovile Christi, ut par est, tueantur. Macte Antoni.

Non Catellus hic tu es, sed veré Molossus. "Tune veró, qui

nunc ad Papz et papalis Curie nomen trepidas; Tune idem

ile Marcus Antonius? Hei mihi, quàm dispar ? quantum mu-

tatus ab illo Hectore, qui venit spoliis oneratus Achivüm ? At

non offam opinor, aut frustulum, sed pregrandem aliquem et prepinguem bolum, duodecim millium Coronatorum, in os tibi aut guttur injeeit Pontifex ? hine tu non Cynanchem pateris, sed Argyranchem ; suffocavit bolus iste Molossi vocem, ut latrare diutiüs non possit. Quod si vir esses; si vel mica ulla, aut semisextula bons mentis tibi inesset, etiam Romae jam, ad. por- tarum fores in summo turbarum, in ipso Capitolio, aut Latera-

nensi basilicà attolleres instar tubze aut buecinz vocem tuam, et

tuo Pontifici, ac purpurate isti Catervee non tam cocco, quàm *Emi.1.1o Cruore rubenti inclamares. Audite verbum Domini,* vos prin- cipes Sodomorum, percipite auribus, vos populus Gomorrh:e. Contentio est Domino vobiseum, quia pejerando, et mentiendo,

Ca?. XII. contra Archiepisc. Spalatens. 247

et oecidendo, et furando, et adulterando effringitis legem, et

exdes alie aliis sunt contigum. Aut si ad eloquendum ista cordatus satis et animosus non sis, literas saltem ad eos trans-

mitte, illas inprimis poétz vestri et monachi: lte, Ite lares * Mant. iv. 2, ltalos, et. fundamenta malorum, Romuleas arces et pontificalia Temp. tecta, Colluviem scelerum, temerate faventibus auris. Sin et manus

tibi ad hzc trepidat, et vox faucibus hzret, Scias tamen lpse et

discas ab aliis, iisque Romano-Catholicis, Curiam istam papalem,

esse immensam," et inewtricabilem voraginem, esse* Charybdim : ? Nie. Clem.

esse Barathrum? avaritie : esse Augie* stabulum : esse Lernamf «Pet. Bles. ep. 39.

et Hydram. vitiorum, in quà regnant. sevus Aper, Tigres rapide, Roue truculenta Leonum semina, multicolor Pardus, Gryphs, Panther, et Pao! an Ursa. * Espene. loc, , L x x : cit. p. 90. 8. Vide insuper quàm tu pulehré et argute. Romane hejus ee

Curie mores defendis. Non deerant, inquis, Rome, nec desunt s Cons, Rea. lodi? pietatis et omnium virtutum. Christianarum plurima exempla * ?: conspicum, qwe religiosos animos delectare possunt et allicere. Quid veró si Romz non desint? An tibi Curia idem quod urbs? Sit igitur et Pontifez idem, qui Pretor. Putemus deinde (et veró quidem putamus) esse nonnullos Roms eo candore animi, et ingenii simplicitate, ut artes Romanas et inexplicabiles papalis Curize fraudes, aut omninó nesciant, aut si sciant, detestentur. Quid hoc ad Curimm? Quid ad Papam?

ad Cardinales, ad Papalis Curie vel Judices, vel Barritatores,

ut Cardinalis vester vocat, vel Actuarios in e& et Pragmati- cos? De Curie moribus tu agebas; currente rotá, cur, urceus exit ?

9. Suntne verb Rom: plurima, eaque conspicua exempla, nec in unà solüm, sed in omni virtute ac pietate ? Cur non ex plurimis aliquos, eur non wnwm saltem ex omnibus nominas, ut ad Phomnicem talem visendum Romam, ubi rarissima hsec avis, nos omnes accurramus? Audi, mi Domine, Indica mihi vel unum talem, non dico, ex plurimis illis et conspicuis, sed vel ex omnibus qui Rom: sunt papicolis, Indica, inquam, et digito sic demonstra, ut possit dicier, Hic est: et ego statim Romam advolo, tenebo eum, et amabo eum plus quàm anims dimidium mes: etiam si ferreus essem, attrahet ad se, im rapiet talis Adamas. At enim mihi crede, vivitur Roms non cum perfectis, qui cumulo omnium virtutum instructi sunt, sed cum ipsá fece Romuli, quibuscum preclaré agitur, si insint simulachra virtutis.

A8 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII .

Dive Laverne Roms litatis, et metuentes audiri preces illas funditis ; Pulchra Laverna, Da mihi fallere, da justum sanctum- à 4511 que videri : Noctem peccatis, et fraudibus objice nubem. ; Tua* germ haec verba: Nobis Romanis alim sanctitas mon est, nisi tota num.2L' — exferna, et ut plurimüm hypocritica. Dico iterum tibi, nam vel invitum cogis. Fides vobis vera non est, non sincera, non rLP fnnt Orthodoxa. Ubi autem fides ipsa (si Augustino fidem habes) ficta est, et qui eá. simulatà utitur, fallit, et. qui veram existimat, fallitur, nec potest ex eà bona vita existere. Dicimus vobis et quidem aptissimé, omnimó enim dicendum est, quod olim Mani- 'm.e.5. — chzis idem Augustinus,! Quid vos tanquam de mandatorum Dei perfectione jactatis ?— Quid illa prodessent, ubi non est fides vera, etiamsi verà implerentur à vobis? Non desunt Rom: qui pie- tatis et virtutum simulachris conspicui sunt: Qui verá pietate, aut ullà ver& virtute preditus sit, non est Romse 2 papicolis quisquam; non est qui opus veré bonum facit, non usque ad

unum.

CAP. XIII. DE LIBRORUM PROHIBITIONE, ET EXPURGATIONE.

* Cons. Red. SECUNDO, te molestó habet, quód pontificiam librorum* pro- id hibitionem culpaveras. An veró non culpanda, per quam Pii IV.

! Bull Pii tv. decreto," excommunicationem ipso facto, seu latà à jure sententi& antéInd.Lib. . : : . : : S .

Probi. — incurrit, qui (vel te Judice") bonos et pios libros ad sinceritatem 7» De Rep. s : E Eccl. lib. 5, fidei ediscendam, ad papales abusus detegendos, ad veram salutis

c.9,num.24." , qutb 36 : viam ostendendam, ad dolos et insidias Religiosorum aperiendas, ad falsitates averruncandas. conscriptos legerit ; non aliunde malos, nec damnatos, nisi quia Papa sibi cavens suisque Ecclesiis turpiter »Serpta — ludens, talia scripta nondum lecta? damnat, ac ne legantur, inter- haereticorum dicit 2 . OO D : no»solüm Gici£? — Ánnon ea culpanda qus interdicit talium librorum edita, sed et . ? 6 SS * CD : T edenda pro- lectionem ? Et interdieit non solüm idiotis vestris, et semi- ibentur. . . . . . Ind. Lib.Pro- doctis, sed et ben liferatis,? etiam post peracta Theologie studia,

hib. in Przef.

$m prima. etiam post assumptos gradus in. Theologiá, etiam post promotionem ? Spal. in

Cons, Prof. ad Episcopatus. At enim Hieronymus, Dionysius Alexandrinus, et Theophilus, quosvis haereticorum libros sibi evolvendos cen-

suerunt. Nec factum hoe sine visione diviná; vom ad aures

» Dionys. ap. , : : d o . . Euseb. iip. 7, 7:e4$ ait Dionysius,? celitus demissa est, que sic precepit, Omnes

c. 6.

»

^

Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 49

libros quos sumis in manus, evolve sedulo. Hieronymus? etiam « Epist. ad suum factum tuetur, et ? sacris liferis ac. Apostoli preecepto : AI Omnia probate, quod bonum est. tenete, et. Christi mandato (tradi- [52] fione opinor accepto) quodque Apostolicum vocat Dionysius," : roc. cit. Estote boni trapezite, boni nummularii, qui res divinas ut monetam irutinent, et libros bonos à reprobis ac adulterinis secernant. "Theophilus? quoque reprehensus quód libros Originis legeret, * Soc. I'b. 6, quos ipse damnaverat, respondit, Se ideo legere, ut velut in prato Mr omnibus florum generibus referto, quod bonum est inde excerperet, quod malum et aculeis pungens, respueret. Concilium etiam Car- thaginense,' licét Gentilium libros ab. Episcopis legi vetuit, hare- « Con. Cart. licorum tamen pro necessitate et tempore legendos docet. Quo CORSA spectat illud Hormisdz" de Fausti hzretici libris agentis : Non « Epist. 10. anprobatur diligentia per. multa discurrens, sed animus à veritate declinans. —.Nec vitio dari potest, nosse quod fugias. — Atque ide, non legentes incongrua in culpam veniunt, sed sequentes. Quin et Cardinalis * tuus, Hieronymo, aliisque doctis viris, suo jure «pen. riv. de licuisse libros omnes legere fatetur. Quare igitur nune Episcopi fadala dd vestri, aliique docti viri, veterani Ecclesie pugiles, quare illi suo quoque jure similes hbros non legant? ^ Quare hcentiam ab Inquisitoribus expectent, aut à Pontifice? Cur non eis suo Jure uti datur? An non tibi bilem et meritó moverat, quód listo suo jure, in tu& Republicà legendà viris inter vos doctis, imó ipsis Episcopis uti non licuerit? quód Pontifex? per suos 2 pal. Hb. Inquisitores, per Nuncios Apostolicos, per Episcopos, per Prin- 1, num. 22." cipes etiam ac Magistratus caverat, ne vel ad Episcopos ipsos Respublica tua accessum haberet? | Et tamen Deum* testem tu Aue invocaveras, etiam cüm Ecclesiam Romanam pro Catholicá, xum. 1, i2. Papam pro sanctissimo et beatissimo Patre, ae Prelato tuo habueras, te et examen librorum tuorum à sanctitate su& huml- limis precibus expetere, et si erroris convictus esses, paratum corrigi, et ad sensum Catholicum ultimá manu redacturum omnia ; nec scripta solüm tua, sed et omnes cogitationes, Ecclesie Catho- lice te planà subjicere. Sed profectó surdo canebas, et saxo. Vota hzc omnia, et vanas voces vacuas jactabas in auras. — Nihil obtestationes ille et supplices tuse preces, nihil humillima tua submissio, nihil in matrem tuam Catholicam zelus et obedientia, nihil ille amoenissim:e blanditis:e, quibus Patrem tuum Sanctissi- mum, Beatissimum filius tu. obsequens blandiensque palpabas et titillabas, nihil hzc omnia inexorabilem illum, et illachrima-

E

[93]

50 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII.

bilem Romanum Rhadamanthum flectere potuerunt, vel movere. Scilicet Tricorone tu illius caput attingere, et papales aliquot abusus velut sacra Cereris, vulgare ausus: sacer ergo eris et intestabilis; ergo ibit in ignem decennale tuum, quo Trojam expugnástü, volumen: tuaque Respublica ex Rebus publicis omnibus, ex ipsà Catholicá Ecclesià, perque ipsam Catholicam Ecclesiam, et beatissimum tuum Patrem, proscribenda est, elimi- nanda, Vulcano et Orco devovenda.

2. An non hanc tam severam, et ut tu vocas, rigorosam in libris prohibendis curam ac vigilantiam, videant tecum omnes,

* Spal. lib. 5, Nz/i[^ aliud esse nisi Pontificem et ipsius pugiles conscios sese

de Repub. c 7, num. 22.

prodere suce imbecillitatis, ac optimà nosse se malam causam fovere, nos nostrosque bonam ? ideoque congressum vitare, in quo succum- bendum sibi esse non dubitent ? Annon veró tecum sentiant

» Ib. num. 23. videantque omnes, exactam? illam atque exquisitam librorum pro-

* Ib.

hibitionem, et. ezpurgationem huc spectare, ne in miserá cecitate tot neniarum Romanarum jacentibus lux ulla veritatis possit. ne per rimulas quidem angustas oboriri ? Annon tecum jure optimo dicant omnes, Vis* hec ingens, ne dicam tyrannica, im libris et novis supprimendis, et veteribus sub pretextu evxpurgandi, cor- rumpendis, mirum profectó, (mirum, inquam, et ad stuporem plané mirandum), quód oculos multorum non aperiat, satisque significet, arte, non veritate, vi, non doctriná, dolis, non argu- mentis, papatum et papismum sustentari ?

9. Est insuper in istà Pii IV. prohibitione, quod ex te ego te monendum censeo. Hortari alios, monere, minari etiam, ne libros hereticorum legant; et cum legisse eos constat, tum demum censuris et excommunicationibus uti in eos Episcopi possunt. Horum utrumque liberum eis est, et licitum. At

Ib. num. 15. prohibitionem? aliam jurisdictionalem Ecclesia facere non potest :

* Ib.

Sub excommunicatione ipso facto incurrendá, prohibere librorum lectionem non. potest. Et rationem das, quia Ezcommunicatio que Juris dicitur, sive late sententie, aut ipso facto, pro crimine non commisso, sed committendo, nihil prorsus valet, nihil efficit :

Ibl. 5, c. 22/7! in. animá operatur, neminem ledit; neminem ligat, etiamsi

9, num. 23,24.

factum illud. committat, propter quod excommunicatio facta est; imó Nulla penitus est. Hoc postquam rationibus variis pro-

s Ib. num. 24, baveras, sic ais,? Rationes mee non video quidni habeantur demon-

[54]

Sirative ; quibus fretus, contra torrentem Canonistarum, Swum- mastarum, Scholasticorum intrepidus milito : idque e, animosiüs.

Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 51

quód consultissimum et maaimum virum. Gersonem cum suo pre- ceptore in eádem mecum sententi invenio. His aliisque demon- strationibus tu nixus, confidenter sic doces" et constanter ; Decre- tales omnes, que statuunt late sententie excommunicationes, quia id quod est irrationabile et impossibile astruunt, nihil penitus quoad effectum actualis excommunicationis sunt timende. Etiam talis sententia! est notorió vel Nulla, vel injusta, vel utrumque, ideo penitus contemnenda est, non curanda est. Contemptus clavium Ecclesie magis invenitur in Prelato taliter abutente suá potestate, quam in non-obediente. —lmO meritorium est atque honorifica- tium Ecclesie, tali Prelato in faciem resistere. Yta te Judice prohibitio illa Pii IV. non solüm Zmpía est, et injusta, sed et in sese JNu//a : neminem, etsi omnes legat Lutheri et Calvini libros, lgat; neminem ledit. JMonitorig solüm est, aut Minatoria, Jurisdictionalis, aut Ligatoria non est.

4. Sit veró valida: Nulhtas in eà nulla sit: liget quantum vis. At Pontificios tantum ligat, non alios. Pape fulmina quem feriunt? quem nisi papicolam? ^ Excommunicatio vestra non transit mare, non atüngit Protestantes. Culpanda tamen ea, quia vos ligat; eoque magis culpanda, quó magis valida est, magisve ligat. Vide enim quante hic nasse, quamque execra- biles, quibus vestri ligantur, animarum laquei. Per illam Pu prohibitionem, nefas vobis legere non nostra solüm, sed et ex Catholicis vestris quamplurima scripta: Si legitis, excommuni- cationem 2pso facto incurritis. Non legenda* vobis ZEnee Sylvii, quie inter illius scripta optima: non Sfeph. Gardineri hber de verü obedientiá : non Theodorici de .Niem de Schismate : non Ambrosii Catharini qusstiones de Eucharistià : non Jacobi Fabri commentaria in Evangelia, aut Epistolas: non aliorum quàm plurimorum, nisi ezypurgentur, 1d est, mutilentur, mutentur, et vestra fiant, non authorum, scripta: non 4nd. Masi Com- mentaria in Joshuam: non August. Eugubini Cosmopoea : non Franc. Zabarelle liber de Schismate : non Hieromymài Savanarole Conciones: non JPolydorus Virgilius de Inventoribus rerum: non Nicol. Clemangis opera: non Suide: non Alberti Krantüi : non Zberti Argentinensis: non Guiccardini historie : Reliquos mitto; innumeri sunt; Eos Indices vestri tibi indicent.

5. An Eeclesiam illam veritatis vel alumnam dicas, vel ami- cam, quz tam immaniter in testes veritatis sevit? qu: tot Catholicorum scripta explodit; mutilat addendo, detrahendo

h Spal. lib. 7, de Rep. c. 7, n. 24.

i Ib. num. 25.

k Ind. Lib. Prohib. Au- thor. Pii 1 V. edit.

[55]

"y wo

53 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII.

mutat? Qus sie ab eis falsata, eastrata et adulterata scripta, ut non authorum, sed sua sint, pro veris ef genuinis authorum scriptis obtrudit, et haberi mandat? Ubi nune illa duodecim 1Au.Gel — tabularum lex, quà! faísi festes 0 saxo Tarpeio dejiciantur ? — Ubi "ous illo Imperatorum leges, quz? bonis omnibus, exilio, etiam et mio supplicio capitali falsarios mulctari mandant? | An. Testamentarii, et in causis pecuniariis falsarii, aut monete adulteratores, fortunis, et capite luent, et in causis fidel fa/sarium agere et impostorem QGretslib.2,]audi ducetur, et ut misericordie" opus celebrabitur ? At hsc

de Jure Pro-

S : : e. SAGe cue Dieretriecis? est, et vestra via; adulteratis, et perfrictà paulum 3$ Mitto, et lib.

UPnV Beso fronte, mox dicitis, non sumus operati malum. Est veró, qui »Jer.2.35. Olim disceptaturus? est tecum, eó quod dicis, Non peccavi. 6. Quare interim Tes£es fidei nostre per singula secula nominari et in lucem produci postulatis ? — Perfidia ipsa vestra, fidei nostre festis est vel locupletissimus. —Cavistis sedulo et à multis retró sweulis, ne nominentur, ne vel extent. Adverte quid doceat vir apud vos Catholicus, qui doctrinà nec tibi cedet, nec Cardinali. De uno ille dogmate agit: Sed quod in illo uno, idem in aliis omnibus à vobis factitatum esse, ne dubita. 7am SCC UR Pontifex ipse, nquit,3 quam locorum Ordinarii atque Inquisitores ix num. sais sunt solliciti, ne libri aliqui qui potestati Pontifici ullo: modo derogare videntur, in. publicum prodeant ; et. si prodierint, ut vel omnino supprimantur, vel ezxpurgentur. Atque ita difficilli- mum est hisce presertim. temporibus, aut. in libris Catholicorum clausulam ullam reperire, que temporalem Pontificis potestatem. in controversiam vocandi vel tantillam speciem habet, aut certà cognos- cere, quid librorum authores circa hujusmodi potestatem senserint : sed potiiis quam opinionem librorum censores sequuti fuerint : cum illi non. semper propriis, sed istorum verbis loqui, illorumque sen- tentiam proferre, quamvis inviti sepissimà compellantur. Reddite veró nobis scripta authorum, qui jam extant integra, incorrupta, [56] et minimé per Carnifices vestros castrata, minime mutilata et mutata: Reddite insuper nobis myriadas scriptorum, quz:e quia Vobis ad palatum non erant, flammis unà cum authoribus devo- "àstis, e£ ad. Romani Pharaonis mandatum extinxistis, nec ab Hildebrandi solàm, sed à Zósimi, et Bonifacii $vO, qui tum quoque vestram hanc falsandi artem exercuerunt ; Hzc, inquam, reddite, et tum provocate nos ad 7. estes, ad Numerum et Nomina testium : Cert? ut dignitate ac pondere, sie et numero testium per singula secula facil vineeremus. |

Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 53

7. Recentiores, inquies, sunt hi quos nominavi, et scripta" ' Grets. p . : - cit. c. 9, recentiorum, fas vobis vel prohibere, vel purgare, vel mutare n eis Perg.et c. 10,

aliquid vel addere, aut demere : Antiqui autem minim prohibentur us NN à vobis, nihil in eis purgatur, nihil mutatur : Imo, et Antiqui à vobis prohibentur, et fas vobis illos quoque prohibere defenditis. Quo* jure Gelasius scripta quorundam olim vetuit, eodem hác cetate » Grets. riv. 2, vetat Ecclesia lectionem eorum, qui exitium. creare possunt, sive hide m libri illi sint veterum, sive recentiorum authorum. — Ecce, veteres ct

Antiquos prohibendi vobis nune Jus. — Sed et actu quoque prohi-

betis. Carolus Magnus nonne Antiquus vobis Author? vixit,

et in Regem unctus est anno 754. Is libros illos quatuor suo

nomine, suáque authoritate edi ac evulgari voluit, qui ab ipso

Carolini vocantur. Eorum partem aliquam ipsum conscripsisse

liquet. Hoc opus, inquit! aggressi sumus in Regno d nobis con- : Pret.in tib. cesso : et quatuor omnes eum scripsisse docet Eckius" vester, et rd.

; ; : esr tit. de; Imag. Bernardus Luzenburgus;* Librum illum Carol Imperatoris in Crueif.p. 160.

Indice Pii IV. prohibitum? negare non potes. Et cur non pro- ieri L

hibeat,non damnet? Ni faciat, actum plané de Niceno vestro ?. Indie. im

Conciliabulo. Nam illud in eo libro Concilium vel generale, vel

legitimum vocari prohibetur.* * Lib. Carol. 8. Bertramus item Carolo feré contemporaneus, nonne Anti- " [^

quus vobis Author? Ille quoque à Clemente omnino prohi-

betur? et de ejus prohibitione" per varios Catalogos constat. Ind. Lib.

Prohib. fol.5,

Quare veró exurendus non sit, indicant in Belgico Indice Cen- Peer

sores Duacenses. Et dignum certé est quod sciant omnes ; quod Bertram. Ind. Ex-

postibus templorum omnium ac sedium vestrarum, etiam aris, bem Belg m hlteris aureis inscribatur, ut fraudes vestras, mendacia atque imposturas in causis fidel tractandis non videant solàm, sed et — [57] palpent. Sie enim dicitis :* Bertramus, Catholicus presbyter ac «1». monachus Carolo carus ac venerabilis, juvat historiam ejus cetatis.

Cumque in Catholicis veteribus aliisque plurimos feramus errores,

el extenuemus, excusemus excogitato commento, persepà negemus,

et commodum eis sensum affingamus, dum opponuntur in disputa-

tionibus, aut in. conflictionibus cum adversariis ; non videmus cur

non eandem equitatem et diligentem recognitionem mereatur Ber-

iramus : ne heretici obganniant, nos antiquitatem pro ipsis facien-

tem exurere et prohibere. Revolve ista, et perpende. Quod in Bertramo, asserente in? Eucharistia esse panis et vimi substan- ? Lib. de liam, figuram veró Corporis Christi: idem in alorum omnium e pee

: NM. . 202227182, et.seq. antiquorum scriptis strenue prestatis. Ut Bertramus, sic illi

54 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII.

quoque à nobis stant, pro nobis sententiam ferunt. Vos quo estis acumine, excogitato commento affingifis eis, et. quidem mendacissimé, alium et ab ipsorum mente alienissimum sensum. Verüm die claré et aperté. Si Bertramus veré vester sit, cur à

*Jae. Gau. Clemente et Pio omnino prohibetur ? Cur ab aliis* inter /ereticos ter. in Tab.

: : Hsec Chron. $ec. numeratur ? Si veré vester non sit, cur Catholicum diserte in 9. * * * * * " * Indice Belgico vocatis? Cur illius verba excogitato commento : Y ? » Là 1 eludenda docetis? ^ Hsret, scio, hie clepsydra. ^ Certe enim " Prohib. à

Gelas.in — Bertramum Catholicum fuisse negare non audetis, et nostrum Rom.Conc. l. : Ted d . :

»In Chron. veré fuisse, nisi exeogitato mendacio, negare non potestis.

an. 436.

P Pref. in 9. Ain! Antiquos à vobis non prohiberi? Atenim ex eis multi Lib. Damasc.

saab. Chron. prohibentur, quorum ullum egere vobis, aut habere nefas. Uassi- ssec, 5.

ep SE H»- 6 anus? unus est, Chrysostomi discipulus, quem Znsignem et facun-

lude; Seni? dum. scriptorem. Prosper," pium. Antistitem, magno zelo, pietate tiu ine s, 65 celestis sapientie. profunditate insignem, Marc. Hooperus ;? Pei. tip, », €t sacrum Seriptorem Gaulterius? vocat. Prohibetur legi Sozo- Jew 12 menus,' qui Gaulterio* vestro inter sacros, Cano! inter probate EE Epist, fidei. Scriptores, e& Cardinali" tuo inter antiquos Patres numera- insit Mo. tur: nec legendus Victorinus* E piscopus Pictaviensis, non sanctus *Gels ubi SOlüm et antiquus Pater, sed et Martyr :* Nec vel Lactantius, PI Cai quem flumen eloquentie vocat Hieronymus," nec illius praeceptor * Gelas, ubi Arnobius," qui preestantes illos libros tanquam obsides fidei suz:, T - cüm ad baptismum admitteretur, dedit: qui ambo Gaulterio ?

sup. vestro sacri Scriptores. Nec Julius Africanus, eruditus et anti- " . 1 : 1 . * AE " g 'Gault.sic.s, (Us Scriptor, qui etiam inter sacros : nec Clemens Alexandrinus

ei 19 Dontus? nroshutor vir illustris ac probatus, ac omni doctrine! genere tab ^^ C Qnsfrucfissipws : cujus insignia* feruntur volumina plena et erudi-

pac Bil. aP- ionis ef eloquentie. | Non historia! Eusebii Ciesariensis, quamvis S SERA et ipse non Episcopus solüm et Confessor, sed in sanctorum? iouis en: quoque numerum relatus sit; et Historia ejus tanti facienda, ut Mart. Jun 3]. de eà sie interpres? vester, Eusebius sic historiam tezuit, ut D. SUPReDUT Hieronymus cum primis approbet: sic veritati adhesit, ut. nihil

jGels. ubi ommninO erroris in eo reperiatur : quare cum tot utilitates complec-

Sup. : . . . sJsl Met . XN ae Eon? Fafur, quisque se in ejus quasi familiaritatem crebrá lectione insinuet. e I;uch. in

Praefat. et '" ^ lani v "01n1 "1 o : 1 i rep Nec legenda vel Tertulliani, vel Originis scripta, qui ambo Car

Mus dde, dinaliP tuo veferes Patres, ambo tuo Gaulterio* Scriptores sacri, 18,5,5 lic&t eorum neuter Episcopus, uterque veró Heresiarcha fuerit.

sp. ^" Nec liber Hermetis" qui Pastor dicitur, licót ei (si Pio* tuo, entr —— illius fratri fides) Angelus de Celo in habitu pastoris, qui. eum.

t Pos I . . . . B . EN . . Herma, —— institueret apparuit, licet de eo* libro antiquitüs dubitatum sit,

Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 55

«n inter Canonicos esset mumerandus : talisque sit, ut hodieque" »Staplet. in Canonem, cüm vobis visum, referri possit: non denique le- lib. 5 sum gendi habendive Apostolorum Canones:* illos dico octoginta * s gelas. oe. quinque, quos omnes ut genuinum Apostolorum fretum sic am- P plectitur et tuetur Jesuita" vester et pugil, ut ne illum quidem » Turr. tib. 1, extremum excipiat, 2n quo tertius liber Maccabeorum, et Hp Nostri, due Clementis, ejusdemque Constitutiones (quze mole suá novum

fere Testamentum :equant) pro Canonicis, eodem, quo Evangelia ipsa,modo numerantur. Scripta hzc omnia (ut alia omittam)

sic à Pio IV. et Clemente VIII. etiam sub excommunicationis

poena prohibentur, quomodo olim à Gelasio. A Gelasio* autem E ita rejiciuntur, ut non solüm repudiata, sed ab omni Romaná Ecclesià eliminata sint; et quod de sanctis, quales (exceptis

duobus ills hseresiarchis, vestris patribus) priores ommes, de

sanctis inquam audire horrescas, Scripta hec uná cum Authoribus

suis, authorumque sequacibus sub Anathematis indissolubili vinculo

in eternum. damnantur. Ubi jam locus ullus licentiz, quó ista

legatis, vel obtinendi, vel dandi? «ut sit; quis feró vestrum omnium, qui vel sciolus sit in Theologià, aut ullà doctrinà

tinctus, qui non scripta hzc ante licentiam ullam quzesitam aut — [59] obtentam legat? Quis satis digné miserias vestras deploret,

quorum vix ullus, qui non ipso facto, et Pii. IV. excommunica-

tione, et Gelasiani illius indissolubili anathematis vinculo in

-

sternum ligatus sit? 10. Nec fas solüm vobis Antiquos et Patres prohibere, fas quoque est eorum quosvis pro vestrá erga eos misericordià ex- purgare, corrigere atque emendare. Sic enim vester in hae causá athleta," de antiquis agens, ait, S7 infegrum librum pro- » Grets.lib.2,

. . : : de Jure Pro- scribere fas est, fas etiam erit proscribere partem libri, seu mag- Vib.Lib.c.10,

nam, seu parvam eum, exscindendo, delendo, obliterando, vel sim- dise pliciter omittendo, idque ob lectoris utilitatem. Fas hoc vobis:

et quia fas est, facitis. Ut in filios, ita et in Patres Ecclesiw

vos admodum misericordes. —Chrysostomum vide, vel Authorem

Operis imperfecti in Matthzum, opus communi? consensu Ec- "Six Se. clesice approbatum ; quod sub? Chrysostomi nomine, inter. divinas oth. i. 4, v. laudes, publicà. et authoritate Romane Ecclesie legitur. Ex un& *1».

ilius libri Homilià,? supra septuaginta lineas esque. » Ex Hom. 49. Magnum certé hoc misericordie Opus. Utile omninó Lectori,

ne sciat, ne Chrysostomum vel Authorem tam antiquum sensisse

sciat, in rebus fidei ad. nullam rem nisi ad Scripturas confugien-

56 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XIII.

dum, veramque Ecclesiam non aliunde nunc cognosci, nisi tantum- modo per Scripturas. Ne hoe sciat Lector, expungatur, ex-

»InEdi. — purgetur, et contra fidem antiquorum codicum, deleatur :. et? in Antwerp, an. NN : : : —— S : k 1537, in &, et editionibus aliquibus veré deletum est. Sie in Cyrillo; ob lec deletum hune z TI "1: . B totum lecum toris utilitatem, expurganda ea Cyrili' verba; quibus fidei fatetur, Bell.

li.4 de — gratiam satis ad emundationem peccatorum valere; et Christum Ie Seué per fidem in cordibus habitare docuit. ^ Utile seilicet lectori, Tue vm nescire istam fidei gratiam ac dignitatem, nescire Cyrillum tantis s Extextude fidem encomiis ornásse. Ob eandem lectoris utilitatem Cypriani* mupeaeder textum foedissimé, et contra plurimorum, simulac optimorum, ve fidissimorumque codieum fidem, corrupistis : Cypriani verbis, quaa, — Vestrum, non falsum modó, sed et ineptum, et Cypriano repug- vd Suapn,, Dans assumentum intexüistis, hzc aliaque verba addendo," Petro tate Drimafus datur; etiam eo ipso in loco addendo, ubi disertissim? mela, Primatum illum evertit Cyprianus, et parem. omnibus Apostolis potestatem .fribuit. O falsarios execrandos! qui nec fortunis, [60] nee deportatione, nee vel capitibus vestris, hzec tam immania flagitia, unquam expietis. Vides interim non recentiorum modó, sed et 4nfiquorum, etiam et sanctorum Patrum scripta, à vobis

purgari simul atque prohiberi. ll. Utinam veró in nostris, in Antiquorum etiam, et Patrum scriptis Prohibitionis vestre meta, nec plus ultrà auderetis ! Ipsa veró sacra Dei Biblia populo Dei interdici: eorum im vul- gares linguas versiones damnari: Illorum, in quibus animarum pharmaca, et ommes sapientie thesauri expositi sunt, horum, inquam, lectionem sub anathemate zpso facto incurrendo, prohi- beri, nimis impium est et execrabile, nec. cujusquam lachrymis, aut lamentis satis unquam. deplorandum. Hebreas ante omnia et Grocas Scripturas, quz immediaté Amanuensibus Dei per Spiritum. Sanctum dictate, quse Dei ipsius digito illorum mentes, manus, et calamos dirigente exaratz, in quibus non Iota unum, non apex ullus erroris est, esseve potest, quze versionum omnium unica norma, et lapis Lydius, ad quem explorand:z omnes et ex- * Cone. Tria, aminandze, has, inquam, vos pro authenticis, id est, purum putum Bubdb Verbum Dei, pro Verbo Dei haberi prohibetis." Obstupeseite

c.7,$Jam ' Celi, et. exhorrescite : Dereliquerunt fontem vite et veritatis,

vero.

;Cone Tud. ipsam seaturiginem aquarum perennium, et effoderunt sibi Cis- . * ei.

lib. eit. e. 10, ternam,*. eisternam fractam, et humani ingenii fzecibus oppletam

»5 Lin» laeunam. Inauditum à swceulo scelus. Pro 4ufhenfico Testa-

Qe ve mento, et saerosancto Dei Autographo, vilem, vitiosum, et adul-

Ca». XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 57

terinum Codicillum, quod nemo Falsariorum aut Testamentari- orum ante Tridentinos unquam ausus, supposuerunt. Lex Cor- nelia, quousque dormis? — Evigila.

12. Ut Lucem ae Fontem, Lucem aut Fontem dici prohibetis, ita ne versionum radii aut rivi populum Dei illustrent, rigentve, serió vetatis, et cavetis sedulo. Postulárat à Gregorio VII. Bohemorum Dux Uratislaus, ut sacra Scriptura et officium divmum in vulgarem ipsis linguam verteretur: Respondit Apollo* vester, [mprudenter id exposci, ideoque ne fiat, authori- Mc tate Beati Petri inhibemus, teque huic vane temeritati totis viri- bus resistere precipimus. Pius quartus," ne quis, sie Jicentiá ioi. Reg Episcopi aut Inquisitoris Biblia etiam à Catholicis in vulgarem *- linguam versa legat, aut habeat sub excommunicationis* poná, « Bun. Pii interdicait. Malé omninó factum quod interdixit: in eo tamen 161] Pius, quód Jicentiam Biblia Catholica legendi indulsit. Vide veró quid post Pium Clemens octavus, parüm certé clementer decrevit. llle? prohibitionem priorem corroborans, ?//am ipsam ? 1nd. Liv.

Prohib. à

facultatem, licentiam. quibusdam dandi, à Pio concessam penitus Clemente re- cognitus, in

sustulit. Ut jam Clementis Decreto, sub excommunicatione e ipso facto ineurvendá, sine spe licentiam ullam obtinendi, prohi- tam. bitum vestris ommibus sit (quod vidit, agnovitque vester Azo-

rius*) sacra Biblia, aut ullas Veteris, sut Novi Testamenti partes, ADULT vulgari linguá, etiam à Catholicis editas, vel legere, vel habere; Queves. ; et quidem inviolatà hoc precipitur observandum: Legat quis;

fulmine illicó et zpso facto ictus occumbit. In Jndice quoque Hispanico, verba sunt. Azorii! Probibentur Biblia vulgari linguá '1.

cum omnibus suis partibus.

18. Scitis etiam, qui edicto suo (meritó ut sit Alphonsus* e Ap. à ge laudando) sub gravissimis pomis prohibuerit, ne quis sacras literas emi. Heres. in vulgarem. linguam fnaniferrel, aut ab alio translatas, quoquo pacto retineret. Scitis etiam à quo^ dietum, Scripturam divinam EE i. Dalmaticó vertit. Hieronymus ; At hodie. piaculum existimant Hieron. sacras literas vulgari linguá legi. Scelus hoc vobis capitale, famá, fortunis, ipsoque capite vix expiandum. Senserunt id Patrum nostrorum svo innumeri ex nostris: etiam non multis ab hine annis sensit idem Johannes Moravius, Mercator Aber- MOM donensis. Habebat secum in navi Testamentum Novum, delatus Apol, Bell, illico et raptus ad Inquisitorum tribunal, et rem amisit, et vitam."

Et quis feré à vestris, qui non hunc lapidem movet? qui non

in Scripturarum versionem, et lectionem similiter debacchatur ?

58 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII.

Petra hec, vobis Petra offensionis est, et Petra contradictionis. Hine illa axiomata et emblemata, quibus vestrorum scripta velut *Sand, Vi- tesserulis vermiculantur. Hseresin* esse, si quis dicit, JVeces- har l9) sarium esse, ut. Scripture in vulgares linguas convertantur. — Dia-- frc Eo. bolià inventum esse, ut populus Biblia pe permitteretur :oCu- E p.30. riositas* ista legendi Scripturas dud non dins populo, sed et exitiosa est : Babylonem! potius inde extrui, quam Hieroso- .Hos. de 82- |mam : Scripturarum" versio nec absolut? necessaria est, nec Legend. |, Ulilis : Ex? istá Scripturas transferendi, et promiscue multitudini Duet: m Nov- nrostituendi, (audi) prostituendi licentid, pestes he fluunt, et velut nabh as-8- e» eguo "Trojano proficiscuntur. Religioni consultius esset, ut hec Ge Wb 4, c facultas populo penitus adimeretur. ; ur 69; 14. Annon vester ille? qui dixit, Totam Scripturam divinam, pomo etiamsi ea probà sit. translata, (nota mihi, probe translata) populo permittere, res est plena. periculi, et multarum esse potest occasio malarum cogitationum, si. fomninis, virginibus, et adolescentibus historia Lot, et filiarum ejus, Jude quoque et Thamar, pleraque » Act. et Mo- a/ia. exempla. et historie proponantur. ÀÁnnon Treichtonus? ille Thoma Fe. Episcopus vester, qui Forettum presbyterum, quód Seripturas populo diebus singulis. Dominicis euplanaret, graviter increpuit, suoque exemplo à Sernpturis ipsi abstinendum esse monuit? Ego, inquit, Deo gratias habeo ; quid vel Vetus, vel Novum Testa- mentum sit ignoro; nihil ultra Missale aut Portiforium scio, aut scire volo. Disce puer virtutem ex me. Disce Theologiam ab Episcopo tuo. In Missali, et Portiforio du: Herculis columns. In his illud * non ultra? figendum. | Non ultra has metas, quid- quam Theologo, ne Zpiscopo quidem investigandum. Non ille 11b.p.1574, item. Buenehamus? vester, qui Biblia nec vertenda, nec vulgó legenda, & suggesto docuit? Ne fort? agricole agriculturam, Pistores panificium relinquant, ne alii oculos sibi eruant, et Cy- clopibus orbem impleant: Cim vel hi legant, audiantve illud, Si oculus facit ut offendas, erue eum; vel illi, Pauli illud, Modicum fermenti totam | massam fermentat. — Vel isti, illud Christi, Nemo admovens manum aratro, et retró respiciens, ap- tus est Regno Colorum. Lepidum sané hominem. Scilicet genio vobis prospieiendum est, et ventri. Sacra Biblia neque vertenda, neque legenda populo Dei, ne quid Monachorum ventres, et Epieureorum Respublica detrimenti capiat. Annon : Guil Rai ile" quoque pugil vester qui dixit, et dictum ejus observatu noid. 1oc, cit.

N . 2 CANC . p. 825. certé dignum? — Hec profana mysteriorum divinorum patefactio,

Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 59

ab ipsá mysteriorum naturá, et Dei natürá abhorrere mihi videtur. Ubi enim erit reverentia sacris literis debita, si tanquam ZEsopi -Fabule, omnium manibus et sermonibus conterantur ?

15. Sed et alia vobis argumenta fortia valdé et festiva. Scripturz populo non vulgandze, Quia non debent Margarite mitti ante Porcos. Sie Staphilus? populus nempe Dei vobis porci *1 sunt. Etiam et Canes Scioppio,! Sanctum autem canibus non. est projiciendum. | Quia. Jobi primo dicitur ; Boves arabant, et. asince pascebantur juxta eos. Sie Aquinas." Angelica nimirum ratio. Vulgus et minores Zsine, il sunt; sunt itidem et Gratianot sine, Prelati veró Balaami. n eis, qu: credenda sunt, Ma- joribus suis, nempe Balaamis, asini isti adherere debent, non quse credenda sunt, suis aratris, quod Boves et Balaami faciunt, in- vestigare atque eruere. Quia denique statutum est in Lege, ut Bestia, que tetigerit montem, lapidetur. Sic Innocentius III.," qui hine cathedrahter admodum, utque Pontificem decet, con- cludit, non debere simplices et indoctos ad subtihtatem Sacra Scripture pertingere. | Bestias veré, Porcos et Asinos esse oportet, qui inventis frugibus, vestris glandibus vesci amant: qui vobis tam insigniter eos palpum obtrudere, et naso vos suspendere zequé ferant et patienter.

16. Nolite deinceps causari Bibliorum, quas prohibetis ver- siones, quasi prave sint, distorte, aut heretice. Non hoc est, quod in eis vos mordet. Etiam quie prob translate, etiam quee à vestris, quie. caleulo Inquisitorum approbatem, hz ipse à Clemente prohibentur. Putemus esse aliquos in versionibus Protestantium nzvos; aliquos humani ingenii lapsus. Huma- num seiat ommes esse, errare et labi. In tam arduo, tam spisso, tamque opere in longo, fas est obrepere somnum. At quid censetis, si Bibliorum in vulgares linguas versiones, sine omni mendá, sine ommi labe ac lapsu, ccelitüs vobis, ipsiusque sancti Petri dextrà porrigerentur? An vel eas populo Dei liberum per vos erit et legere, et noeturná versare manu, versare diurnáà ? Nihil minus. Audite enim stupenda plan athletz* vestri verba, ad quie non erubescere vos, sed horrere et contremiscere decet. Multitudo, inquit, et magnitudo malorum, que ez his Scriptura- rum translationibus manárunt, satis magnam vim habere debet ad istas translationes penitus supprimendas, etiamsi divind et Aposto- licá authoritate niterentur. At quze demum illa mala? Omnibus scilicet unum crimen, cujus etiam hse, que divinà et Apostolicá

* Lib. cit. p.

t a Eccl. c. T.

[63] » 2 Secundze, q. 2, art. 6. t Caus. 2, q. 7, c. Nos si.

" Extr. de

Heret. c.

fant ex in- neto.

x Guil. Rai- nold. loc. cit. p. 931.

[64]

y Epist. ad Letam de Instit. Filiz.

: Hier. in Vit. Hilar.

? [n Epita., Paul.

b Hom. 9, ad Coloss.

3 Ib. Hom. 2, in Matt.

60 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII.

authoritate niteretur, rea esset. Omnes populo Dei oculos ape- riunt, ut errores, hzreses, Idololatrias, et abominationes Romani Antichristi, et illius satellitum conspiciant. Omnes veré Buccine arietine : Dum hisce buceinis clangunt Sacerdotes; et vociferantur voce magná populus Dei, corruunt ad clangorem buceinarum muri Jerechuntis, et ruit alto à culmine Roma. | Unum hoc in omnibus crimen: unum hoec in omnibus vos tangit et angit.

17. Vim hane et virtutem harum buccinarum didicerant à Deo sancti patres et Duces Israelis ; ideoque ad clangendum his buecinis clamabant strenue, clamabant assidué. Audi clamantem Hieronymum." Sseulares ille, etiam mulieres sie instituit : Pro gemmis et serico divinos codices amet, discat prim Psalterium ; in Proverbüis Salomonis erudiatur : in .Ecclesiaste consuescat que mundi sunt calcare : In Job, pietatis et patientice exempla sectetur. Ad Evangelia transeat, nunquam ea positura de manibus : -Aposto- lorum Acta, Epistolas totá cordis imbibat voluntate : mandet memorie Prophetas : Reddat tibi pensum quotidie de Scripturarum floribus carptum. | Caveat omnia .Apocrypha, et sciat multa his admizta vitiosa : et grandis esse prudentie, aurum in luto querere : Audin? obiter hoc de vestris Apocryphis, id est, de luto? — Viden? lectionem Seripturarum esse pensum puellarum ? et pensum quo- tidianum? | Et ad Gaudentium de educatione Pacatule, Cum, inquit, virgunculam septimus etatis annus exceperit, discat. memo- riter Psalterium, et ad annos pubertatis libros Salomonis : Evan- gelia, Apostolos, et Prophetas sui cordis thesaurum faciat. Celebrat quoque summis laudibus Hilarionem,? et Paulam,* quód Scripturas sanctas memoriter tenerent : Eustochium quoque et sorores, quód man? horá terti, sext, noná, vespere et noctis medio per ordinem Psalterium cantabant. Nec licebat cuiquam sororum, ignorare Psalmos, et non. de Scripturis sanctis quotidie aliquid discere. Audi Chrysostomum ;^ 4udite quotquot estis seculares, et uxoribus preestis ac liberis, quomodo et vobis potissi- müm prcecipiat Scripturas legere, idque mon simpliciter atque obiter, sed magná diligentià, — Sermo Christi, inquit, inhabitet. in vobis opulenter. Audite* obsecro, seculares ommes: Comparate vobis Biblia anime pharmaca. | Si nihil. aliud vultis, vel Novum Testamentum. acquirite : Apostolum, Acta, Evangelia, continuos doctores. .Hoc malorum omnium causa est, quód Scripture ig- norantur. Hoc* est quód omnia quasi uná peste corrumpitis, quoniam. lectionem Scripturarum divinarum ad solos putatis mo-

Ca». XIII. contra Archiepisc. Spalatens. T6

nachos pertinere ; quum mult magis vobis, sit quàm illis necessaria.

Audi Augustinum, qui plebem sie alloquitur ; Non vobis Sufficiat, - Serm. 55, de

quód. in Ecclesià divinas lectiones auditis, sed etiam. in. domibus |"

vestris, aut ipsi legite aut alios legentes requirite ac libenter audite. [65]

Si Scripturas divinas, aut ipsi non legimus, aut legentes alios non

libenter audimus, ipsa. nobis medicamenta convertuntur in vulnera,

et inde habebimus judicium, unde potuimus habere remedium. | Ut

alios qui innumeri sunt omittam, Audi Nieznos patres, de quibus

Agrippa vester, Lutheri hostis, quem eresum Germanicarum

ducem vocat Nicena, inquit, Synodus decretis suis Ccavil, ne Agrip. de "eT x : CE ry Vanit.Scient.

quis é numero Christianorum sacris Bibliorum libris careret.

18. Pudeat jam, si pudori locus apud vos ullus reliquus sit, Seripturarum lectione populum Dei interdicere, ad quam tam vehementer, tantoque consensu, patres hortantur. Pudeat Pa- tribus, pudeat ipsis Scripturis bellum indicere. Sed profectó metuendum vobis ac regno vestro, et metuere vos sciunt omnes à Seripturis et earum lectione. Scitis ex earum lectione et auditione concussa jamdiu, et ruinam expectare Jerechuntis vestre moenia. Manet altà mente repostum, quid aliis innu- meris, quid Admiralio Gallix acciderit. Febri^ gravi laborabat, » Meterzip. 1. revalescens paulüm dum curas ac sollicitudines sacrorum Bibliorum lectione fallere conatur, e& permotus, Reformate religioni constan- ter adhesit. Ut non immmerntó ab Episcopo Italo dictum sit, Conterraneos! suos & studio Theologie et divinarum Scripturarum one deterreri, ne sic fiant heretici.

Inveneras, inquis," in scriptis nostris que prohibentur, doctri- EE Red. nam falsam, hereticam, scandalosam, pestiferam : estque ideó ab eorum. lectione, velut à venenato pabulo, populus arcendus. ImÓ non inveneras. Et si quze forte in eis inveniri possent, vos non ea prohibetis, non deletis ; sed doctrinas veras, orthodoxas, sanas, ac salutares ; illas quze sacris literis, et sanctorum Patrum scrip- tis consonze sunt vel maximé. Cape ex infinitis unum alterumve exemplum, et vide serió annon ipsius Scripture, et sanctissima Patrum dogmata per latera eorum, qu: vos deletis ac. damnatis, jugulentur. Habetur in Indice operum Augustini, Fides sola justificat : deleatur! ^ Opera etsi non justificent, sunt tamen. ad v1na. Ex- salutem necessaria : deleatur.^ ^ Habetur in Indice operum Aug. ris Chrysostomi, Fide solá hominem justificari : deleatur." Salutem iin chrys. esse ex solü gratià, non ez operibus neque em lege: deleatur? ^ [66] Annon hoc ipso, et hác unà ardelià, hzc eadem in sacris literis,

c. 6. € Ib. c. 100.

63 Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XIII.

in patribus delenda ? non et in illis prohibenda docetis ? Certé

enim hzc in illis totidem feré verbis, sensu plané. eodem haben-

tur, quo in Indicibus. Dammate igitur et dispungite & Sancto

au 2. as. Paulo, Fide? justificari hominem absque operibus legis : Gratia

: Can, 6, in estis servati per fidem, mon ew operibus. Delete ex Hilario,"

Fides sola justificat ; quae sunt ipsissima verba à vobis deleta ac

Ine 4 od damnata: ex Ambrosio? Impius per solam fidem justificatur apud

Deum : Abraham non ex operibus legis, sed solá fide justificatum

vident. De beatis hoc sanait Deus, ut solá fide justificentur apud

(120.3,4 ad Deum. Ex Hieronymo,! Jmpiam per solam fidem justificat Deus : Rom. : : ME :

ad Christum veniens solá, cüm primüm credit, fide salvatur :

Abrahe fides sola pre» omni justitid docetur accepta : ut Abrahe,

ita omnibus qui ex Gentibus credunt, sola fides ad justitiam repu-

sHom.15 in /gfur. Ex Chrysostomo," Nobis pro cunctis sola fides sufficit :

zCoe.de Ex Basilio," Hec est perfecta gloriatio apud Deum, quando mon

ob justitiam. suam quis se jactat, sed novit quidem seipsum verc

justitie indignum esse, Solà autem fide in. Christum justificatum.

Sola fides, quid tanti meruisti? ut i nostris scriptis pestilentis-

*Stapl in simum dogma:* voceris ; pro Hxereticá damneris, ac delearis ? cüm

Specul. Pra-

vi.Heret. in Pauli et Patrum scriptis orthodoxa perstes, et censearis ? Aut Quodlib. q. 3

mdtemue, dicite Paulum, Hilarium, Ambrosium, Hieronymum, Chrysosto- mum et Basilium hzreticos, aut agnoscite nos unà cum ipsis et ipsorum Solá fide, esse Catholicos.

Gloss. in 19. In glossa? Juris Canonici deletis" ac. damnatis verba

Canones. hzc : Atque inter Apocrypha, id. est, sine certo authore deputantur :

pug Belg. uf Sapientia Salomonis, liber Jesu Filii Sirach, qui dicitur Eccle- Glossee. siasticus, et liber Judith, et "Tobie, et. liber Macchabeorum : Hi Apocryphi dicuntur, et. tamen leguntur, sed forté non generali-

ier. Cur non damnatis quoque et deletis hoc idem in Hie- ronymo? Is certé multó quàm Glossator luculentiüs libros

istos omnes é Canone expungit, nec pro auro habet, sed

Hier. Pref. luto. Stcut* Judith, et Tobie, et Macchabeorum libros, legit quidem Ecclesia, sed eos inter Canonicas Scripturas mon recipit,

sic et hec duo volumina (Sapientiam Salomonis et Ecclesiasticum)

legat ad edificationem plebis, non ad authoritatem Ecclesiasticorum dogmatum confirmandam. Vide, de Canone agit Ecclesie non

[67] Judzorum, ut quidam $ vestris sommniant. ^ Ecclesia, inquit, legit : Ecclesia non recipit inter Canonicos : non inter Canonicos -

qui ad fidem confirmandam Canonici. Itidem in Prologo Galeato, enumeratis illis ipsis viginti duobus libris, quos nos pro Canonicis

Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 63

amplectimur, hzc addit: Quicquid extra hos est, inter Apocrypha est ponendum : Igitur Sapientia, que vulgo Salomonis inscribitur, et liber Jesu Filii Sirach, et Judith, et Tobias, et Pastor, non sunt in Canone. Non in Canone Ecclesie, quod recté vidit tuus Cardinalis :4 nam extra Canonem Judzorum Pastorem posuisse, 4 Bell lib. 1, perridieulum fuisset. — Reliqui igitur extra eundem Canonem * 9. Ecclesie, extra quem et Pastor. Quare et hie quoque aut sit Hieronymus eum glossa hereticus, aut cum Hieronymo sit et glossa, quam damnatis, orthodoxa. 20. Mitto mnumera his similia. Roberti Stephani Biblia zgré admodum omittam. E marginalibus ibi notis et Indicibus ista deletis* et damnatis, qu;e nisi me mens fallit, textus ipse ;I Ind Ex- Bibliorum claró exprimit. —4braham fide justus: Christus Fern. Justitia nostra. — Omnes homines peccatores. Deus mon habitat in Templis manu factis. Fide purificantur corda. |. Nemo coram Deo justus. —Justificamur fide in Christum. ^ Deleantur, de- leantur hzc omnia. Quse tamen qui in sacro textu haberi nescit, aut negat, impudens sit oportet, aut imperitissimus. Si hac, certé cum his, ipse textus Bibliorum damnandus, et de- lendus. Et quis novit, quo hoc Expurgandi malum evadat? Quis scit, annon olim in ipsum sacrum Bibhlorum textum irruant, involent et ungues violentos injiciant isti Harpyis, qui contactu omnia fedant immundo? Pessimum certéó omen, quod non nemo é vestris ausus. dicere, et auditus'* dicere, Sanctum quidem * Audivi, in-

quit, Leon.

: : ^ A ^ . Sharp, Epist. Petrum Catholicum fuisse. Paulum veró misi cauté exponatur, PS s

heresin olere: cerebrosum! hominem fuisse, qui in fuis scriptis Pio par

zeli et fervoris vehementid supra modum abripi sit solitus : illius ja e Role. assertiones non. magni estimandas : periculosum esse eum legere, "9 ut qui heresin alicubi sapiat: fortó etiam prestitisset. niil unquam ab eo scriptum fuisse. Inaudivit etiam testis fide dig- nissimus,? Quosdam 2 vestris qui dicerent, serió apud vos deli- beratum, quo pacto censuris vestris castigari possent sancti Pauli Epistole.

21. O nos beatos, qui tecum, beatissime Paule, hzretici [68] censemur, qui cum Apostolis et Prophetis h:ereseos damnamur, et comburimur! Ssvite interim vos: Prohibete, non nostra solüm, sed Prophetarum et Apostolorum scripta. Pugnate non Indicibus solüm vestris, sed quod facere soletis, facibus, ferro, , |... furialibus flammis, et tartareà omni vi ac fraude. Factitàrunt?9 4.

: : : : : : k 1. c. 8. hoe majores vestri, Antiochus," Herodes, Diocletianus. Nee fj, s c. 3.

! Lact. lib. 5,

c. 20.

» "Tert. Apol. c. 50.

» Lib. 22, de Civit. Dei,

c. 6.

» Cons. Red. p. 10.

P Joh. 5. 39.

3 Sciop. in Ecclesiast. c. 90.

r Luc. 10.

* Matt. 12. 5. * Matt. 21.

L7 e

Wm cn "S

v Matt. 22, 29.

[69]

x Sciop. lib. cit. c. 78.

64. Defensio Ecclesie Anglicane Ca». XIII.

nobis rubori est, pati quod. patiuntur Apostoli, nec vobis honori est facere, quod fecerunt tyranni. — Veritatem Dei et veros illius cultores premere potestis, non opprimere. Quo magis e extinguere pedibus, manibusque laboratis, et veritas 1psa eO clariüs vestris flammis purgata elucescet, et Israelite, quà magis premuntur, magis erumpent in multitudinem. 4uge- tur! religio Dei quó magis premitur : Plures? efficimur quoties metimur à vobis: semen est sanguis Christianorum : Ex eorum nos stirpe, de quibus Augustinus," Ligabantur, includebantur, cedebantur, torquebantur, urebantur, laniabantur, trucidabantur, et multiplicabantur.

22. At, inquis? ad Pastores spectat de rebus fidei judicium, non ad privatos, non ad oves. lllorum est, ef de pascuis, que salubria sunt. judicare, et à venenatis oves arcere. Audi; Pasto- rum san? judieium est: sed Pastorum, non Luporum: Qui vobis pastores vocantur, Lupi rapaces sunt, et immites tigrides: nee paseunt oves Christi, sed. vorant: et pabuli loco, cicütam ovibus et venena toxica propinant. Si pascere illis in animo sit, cum pastore? optimo inclament, Scrufamini Scripturas : deducant oviculas ad has caulas herbidas, et fluenta aquarum salientium ad vitam zternam. Ab his pascuis, vos arte ommi ac Marte longissimó gregem Domini abigitis, ad stagna veré Stygia, et de mari mortuo deductos canales, in quibus certa est et presentanea animarum mors, adigitis, et cogitis. —bsurda vobis? ef sfolida, imo stolidissima planà questio; Ubi scriptum est? At Pastori optimo, ipsi etiam Sapientim, non alia fre-

. quentior in ore vox, quàm Quid" scriptum est in lege ? Quomodo

legis? Nom) legistis in lege? | Nunquam! legistis in Scripturis?

"stolidissima scilicet vobis, quze pastor bono sapientissima sunt.

Pastoris" optimi illa etiam vox. —Erratis, nescientes Scripturas. Vobis nescire Scripturas, nescire cum Treiehtono Vetus et Novum Testamentum, in lucro est, etiam et laudi dueitis, et quasi de singulari beneficio Deo gratias habetis: Canendum id vobis, docet magnus inter vos magister, Uf jumentum factus sum : id est, gessi me humiliter, tanquam rerum divinarum non plus intelli- gerem, quàm asinus ille clitellas vehens. — Ad veros Pastores, ad illum in primis Pastorem optimum mos ultró provocamus. Horum judicio, ad orcum et inferos damnata jamdiu vestra dogmata. Episcopi vero vestri, non ovium Pastores, sed quod Seioppios tuus te docet, jumentorum sunt, et Asinorum Aga-

Car. XIII. contra Archiepisc. Spalatens. 65

sones. Quid Ágasoni cum ovibus? frenum ille et flagellum tractet, non pedum. Frzmet* suos Asinos, loro alliget, stimulet, jugum et onera imponat, in. Mandra sua se contineat, illic regnet, illà se jactet in aulà.

23. Nullumne dein privatis, nullum ovibus judicium ? At et illis opinor dictum : Estote" boni Trapezite : Probate* spiri- tus an ex Deo sint: Omnia" probate, quod bonum. est tenete : Oves* mec vocem meam audiunt, et. sequuntur me. Qui vere Oves, sciunt. illi vocem Christi, et quia sciunt, à stridore Anti- christi eandem discernunt: ideóque sequuntur Pastoris vocem, non Lupi ululatum. —Spiritualis? discernit omnia. Qui nescit, qui non dijudicat quid distent zra lupinis, quid pabulo intersit et fimo, non ovis ille Christi censendus est, sed Asinus aliquis Clitellarius, aut dossuarius, cui palatum et labra sic occalluérunt, ut carduis vesci malit, quàm lactucis : et aconito inebriari potiüs, quàm nectare satiari et ambrosià. Sic nimirum se res habet. Judieant oves, et privati omnes judicio JDiscretivo: Judicant Episcopi et pastores, judicio Directivo, et Claviwm potestate Coactivo, sed judicant szpé errante clave; quo casu videntur solàm ligare, non ligant: Judicat Christus solus judicio Infal- libili, nec unquam errante clave. Non sic vel Pontifex vester e suo tripode, vel Concilium, vel Ecclesia tota judicat.

24. Ad extremum addis,* Nihil n. scriptis nostris, que pro- hibetis, contineri, quo doctrina vestra convelli possit. | Argumenta nostra fallacia sunt, sophistica, et facillimas habent solutiones. Satis sanus es? Nonne vides, te hic, non nobiscum; sed tecum ipso pugnare ? Si tam levia sint, et enervia, si nihil m eis perieuli, si tam faciló ac nullo negotio solvi possint, quare vos timetis, ubi non est timor? — Cur quasi vinci metuentes, vetatis ? Sed profectó typhum hze ingenii tui sapiunt, non nos quidquam pungunt. Experire vires tuas; tenta vel tu, vel quivis ex tuáà mandrá illa solvere ; erumpent in nervum conatus omnes vestri ; veré Gordios ibi nodos reperietis. Dissecare fortassis, vi et gladio discindere, et nos poteritis, et illa : Dissuere veró, et quod "Theologos decet dissolvere, aut enodare nunquam poteritis. Hydram ibi esse et Herculem sciunt, qui & vestris cordati. Ne veró pusillnimi suis videantur, ne quzstós, quem ex magne Dian: templo percipiunt eorum artifices, jactura fiat, ne alios si verum fateantur, plané exanimes reddant, pellem solüm in eis, aut inanimem clavum subesse fingunt. —Solenne hoc vestris est ;

F

Y Scop.c. 147.

* Ap. Hier. suprà.

? ] Joh. 4. 1. b] Thess. 5.

NN -—

c Joh. 10, 97.

4 | Cor. 2. 15.

* Cons. Red. p. 10.

[70]

* Respexisse videtur ad 'Thucydidis illud, 'Agz- Bie. ei» Soh- 0$ A oryimu)e ' Qyoy pti, lib. 2.

f Epist. ad Evagr. t. 3. T Spalat Resp. ad Suar. c. ], n. 30.

[71]

£ Spal. in przefat. lib. 1, de Repub. Eccl. n. 11.

66 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIII.

ut viri videantur et plausum apud suos exeipiant, deterere primüm atque elumbare argumenta nostra, nec eorum vim ac robur vel tenere vel exprimere: tum deinde cum figmentis suis inani sciomachià strenue, velut ad palum pugnare. Et post- quam, instar Ajacis mastigophori in vervecem aliquandiu de- bacchati sint, vietoriam statim et triumphum quasi prostrato hoste canere: eum mos intereà, vulnere nullo sauciati, sed ne icti quidem, amentiam istam atque fatuitatem, instar invicti Ulyssis videmus securi, ac ridemus. At dum sie elati et jacta- bundi inceditis, meminisse vos oportuit * Hieronymianum! illud, Imperitia Confidentiam, Scientia timorem creat. 'Te veró, qui sic scripta nostra et argumenta elevas, meminisse oportuit, quid tuo Suarezio à te ipso, et verissime scriptum sit:T Nwnero sapientum. videtur Suarez gloriari. —.At veró Reformati à suis habent partibus totam patrum antiquorum. cohortem ; nullos verà Ecclesia Romana pro suis additamentis. |.Et nostrá etate, Pro- testantes (quid quod clarum est asserere dubitemus ?) sapientia vera et Theologica, hoc est. genuináà sacrarum literarum cognitione, sanctorum Patrum, et. Ecclesiastice antiquitatis dexterá, dijudica- tione, necnon et reliquá literaturá longà superant Pontificios. Quid enim hactenus majoris momenti scripserunt Pontifici n controversiis, quod non fuerit penitus à Protestantibus dilutum, ac diflatum ? Multi autem et insignes libri scripti sunt à Pro- testantibus contra. doctrinam | Pontificiam, quà Pontificia. est, quibus nemo Pontificiorum (quantum hactenus vidi), aut scivit, aut potuit respondere. Jam enim contra eos duo duntaxat ezxunii Pontificis pugiles insurgunt ; ignis et fulmen. — In lus solis ei tota spes victorie.

Claudam nunc locum istum de Prohibitione, osque tibi tuis$ ipsius verbis, verbis quze virum et veré Theologum decent, oc- cludam. S? Romanus pontifemv impedierit scripta nostra, si de more ignà addiverit, aut. Ecclesiis sibi subjectis exterminari cura- verit; mon potest orbis universus Christianus non advertere et agnoscere, ipsum non ratione, sed vi suas tueri velle usurpationes, ecclesiamque oppressam falsitatibus detinere: adeóque cause. sue diffisum, cim. clypeum nullum. habeat, loricam nullam, nullum ad- versus iela intorta honestum munimentum, ignavá declinatione, imó fugá uti turpissimá : ac seduló cavere, non quidem ne vincatur, Sed ne victus suis appareat asseclis: à quorum conspectu, prop- tereà et tela nostra, et vulnera sua abscondit. — Si debilis, si inanis

Ca». XIV. contra Archiepisc. Spalatens. 67

impetus noster sit, si ipse fidei Clypeum gestet, quid timeat ?.— Cur refugiat ? — Cur. quibus impetitur, tela. abscondat ? — Verte te, et vade quo vis; at herebit in seternum hcc tui pontificis lateri letalis arundo.

CAP. XIV.

FIDES PROTESTANTIUM, FIDEI PRISC/E ECCLESIAE CONSONA EST. DE LIBRIS APOCRYPHIS: ET TRADITIONIBUS NON SCRIPTIS.

Dixznas, et veré dixeras, fidem nostram esse pure ac prisce Ecclesie consonam. — Hoc te dixisse nunc male habet. —.:Dogmata, inquis," omnia in quibus à vobis discrepamus, prisce Ecclesie dog- v cons, nea. matibus sunt prorsus contraria. Non omnia, mi Domine, sine e dubio, non dogma illud, quód /ibri vestri Apocryphi & numero Canonicorum rejiciuntur. Docet te hoe clarissimé et certissime Hieronymus nuper citatus. Docet antiquissimus omnium qui

Canonem recenset, Melito:! apud quem ne unus quidem ex: weito D.

. . . jy Euseb.]1.4 vestris Apocryphis in Canone habetur. Nam quod Cardinali o. 35, k Bel. lib. 1.

tuo scrupulum movit, Sapientie liber apud Melhtonem, idem de Verb. Dei, 13. plané est qui Proverbiorum. Titulus apud eum libri, zegoio, 7 € Donlquo! / :l cogía, vel ut nonnulli! legunt, et multó significantiüs 7 xe/ eogía, , vL rra

Parabole, que etiam. Sapientia vocatur. Docet idem Athana- pmaremead

sius," qui recensitis Canonicis addit, Preter istos sunt adhuc alii M

libri non. Canonici, qui Catechumenis. tantim leguntur. — llli sunt " ^ 8ynops. Sapientia Salomonis, Sapientia Jesu. Filii Syrach (qui est Eccle- siasticus). Esfer (intelligit ut ipse explicat, adjectiones illas

post eaput nonum), Judith et Tobias: Isti, inquit, sunt libri

veteris instrumenti non. Canonici. Maccabeorum libros in nullo

numero habet, ne vel inter Apoeryphos quidem Veteris Testamenti

libros enumerandos censet, nedum inter Canonicos. Docet idem Hilarius," qui duos solüm et viginti pro Canonicis numerat : quo "Pref. in Ps. in numero nulli ex vestris Apocryphis. Docet idem Epiphanius;? * Peres. 8. qui ne unum quidem ex vestris illis in Canonem recipit, sed cos

dubie fidei, Apocryphos, et non? Canonicos vocat. Docet idem ?ib.de

S. et

Ponder. Ruffinus,* qui patrum monumenta, et majorum traditionem se in ! P cRPEUR suo Catalogo sequi profitetur, ut in ejus testimonio judicium ymbolum. Paírum et prisce Ecclesie consensum clarissime conspicias. In

Canone Bibliorum utriusque Testamenti, eosdem omninó nobis-

* Ap. Euseb.

lib. 4, c. 24.

* Cat. 4.

tAp.Turrian.

lib.6, Defens.

Decret. Epis.

(omo

v Ib.

x In Carmin.

y Lib. 19, in

"Tob. c. 5, 6.

* Lib. 4, c. 18. [73]

^ Lib. 1, de

Offic. Eccl. c.

11512;

b Lib. de Sec.

Aot. 9.

* De Justic.

Cler. lib. 3,

COS rfi

4 Sup. Esdra.

c. 1, et sup.

Tob

oD. * Lib. 1. de Eccl. dogm. fIn Matt.c.l. & P.'3, tit. 18. h In fine com. in Hist. Vet. 'T'est.

! Conc. Trid, Sess. 4.

68 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIV.

cum enumerat, non plures, non pauciores : additque, Hec sunt que Patres intra. Canonem. concluserunt, ex quibus fidei nostre assertiones constare voluerunt. — Sciendum tamen est, quód. et. alii libri sunt, qui non Canonici, sed. Ecclesiastici à majoribus appellati sunt; ut. sunt Sapientia Salomonis, et alia Sapientia que dicitur Filii Sirach, qui Ecclesiasticus appellatur, libellus Tobie et Judith, et Maccabeorum libri. In Novo Testamento liber Pastoris. Qua omnia legi quidem in Ecclesiis voluerunt, non tamen proferri ad authoritatem fidei eu his confirmandam. — Hec nobis à patribus tradita sunt.

9. Possem idem ex Origene," ex Cyrillo* Hierosolymitano, ex Eusebio! ex Amphilochio, ex Gregorio* Nazianzeno, ex Gre- gorio Magno, ex Damasceno,* ex Isidoro;* ex Leontio, ex Ra- bano, ex Nich. Lyrano,?? Johanne Driedone,* Abulensii An- tonino,? aliisque quamplurimis demonstrare. Sed quid opus? Tam perspicuum est, libros istos, quos si ad Canonicos conferan- tur, Lutum vocat Hieronymus, extra canonem ab Ecclesià priscà positos, ut Cardinalis vester Cajetanus" pedibus in nostram eat sententiam. Reliqui, inquit, videlicet, Judith, Tobie, Macca- beorum libri, cum Sapientià et. Ecclesiastico, à divo Hieronymo inter Apocrypha locantur. — Nec turberis novitie, si alicubi re- perias libros istos inter Canonicos supputari, vel in sacris conciliis, vel in sacris doctoribus. Nam ad Hieronymi limam reducenda sunt tam verba Conciliorum, quàm Doctorum, sic wt libri isti non sint Canonici, id. est, regulares ad firmandum ea que sunt fidei, possunt tamen dici Canonici, id est, regulares ad «dificationem fidelium. ^Vecordiam nune tuam agnosce, qui dogmata nostra omnia, in quibus à Tridentinis dissidemus, Confraria prorsus gprisce Ecclesie dogmatibus, tam futiliter pronuncias. Doce tu si potes, vel quivis ex vestris, ante annum à Christo sexcentesi- mum, libros istos omnes, quos nos consensu priscz Ecclesiz Apocryphos vocamus, sic in Canonem receptos, ut essent ad firmandam fidem, ad fidei dogmata infallibiliter inde. stabilienda Canonici. Laterem laves.

3. Visne aliud exemplum ? Dogma nostrum est Contra- rium Tridentino decreto, Sacram Scripturam esse integram et absolutam credendorum Regulam, ideÓque Traditiones vestras non scripías, quas sacrilego Decreto! Scripturis equárunt Tridentini, inutiles esse, atque in fidei causis rejiciendas. ^ Conspirat hic mirificé nobiseum prisca Ecclesia. Quàm illustria illa Augus-

Car. XIV. contra Archiepisc. Spalatens. . 09

tini* verba, Zn is que aperlé in Scripturis posita. sunt, inven- * Lib. 2, de tuntur illa omnia, que continent fidem moresque vivendi. Viden De omnia? viden? apertó omnia? Quàm clara illa Chrysostomi,! dom ds In Scripturis divinis quecunque necessaria. sunt, manifesta. sunt. Habemus" omnium exactissimam trutinam, gnomonem ac regulam, HR divinarum legum assertionem. — Si" quid dicitur absque Seripturá, " ChrinPs.95 auditorum cogitatio claudicat, nunc annuens, nunc hesitans : verüm ubi à Scripturá divine vocis prodiit testimonium, et loquentis Ser- monem, et audientis animum confirmat. — Quàm et illa Hierony- mi? Uf hec que scripta sunt. non negamus, ita ea que non sunt ; Cont. scripta, renuimus. — Christum natum de. Virgine. credimus, quia legimus, Mariam mupsisse post partum non credimus, quia non legimus. |. Hoc" quia de Scripturis non habet authoritatem, eüdem 55. facilitate contemnitur, quá probatur. Quàmillud Tertullianig4doro —|74] Scripture plenitudinem : Doceat Hermogenis officina, scriptum esse : 2c Si non est scriptum, timeat ve illud adjicientibus aut detrahenti- bus destinatum. Et illud Origenis, Necesse est nobis Scrip-*Hom. im turas sanctas àn testimonium vocare : Sensus quippe nostri et enar- rationes, sine iis testibus non habeant fidem. | Et illud Hilarn,? Que ' 1» Ps. 132. in libro legis non continentur, ea nec nósse debemus, non ut fidei dogmata nósse. Et illud Basilu,! Manifesta est elapsio à fide et (SereFidei superbie crimen, aut reprobare quid ez his que scripta sunt, aut superinducere quid ez non scriptis. Et illud Cyrilli,^ Non omnia ; Cy que Dominus fecit. conscripta sunt, sed ea que scribentes fam ad '» e: 9*: mores quàm ad dogmata putabant sufficere: (audi sufficere) uf rectá fide ac operibus rutilantes, ad Regnum colorum perveniamus. Et ut alios omittam, illud Bedse,* Nobis ín sacris literis unica est ms credendi simul, ac vivendi regula. prescripta. Vides Seriptaram c. Nec suff-

unicam ideoque fotalem esse fidei Regulam, non ut tui sentiunt S mutilam, mancam, aut partialem. Vides in honoris hujus so- cietatem non admitti Zraditiones non scriptas, nedum delira-

menta vestra. Annon hie tantus in hoc dogmate Antiquorum consensus te in stuporem vertit? Non vos pudet tam dens&

testium antiquorum nube circumfusos, et plan victos de Tradi-

tionibus vestris, de Patribus, de Antiquitate adhue garrive *

4, Percommodé veró híe accidit, quód Coryphseus? vester, » Bell. tib. 4,

deVerb. Dei,

t. . IN itatis vi 4 enda c. 11, $ Nota veritatis vi coactus, omnia que populo Dei necessario vel cred. NUS

sunt vel facienda, omnia que Apostoli palàm omnibus predicabant

scripía esse agnoscit. Certe enim Apostoli omne* Consilium Dei ; Act. 20. 96,

palàm. annunciabant, ideoque mundi à sanguine omnium. Fide-

» In Matt, c. 2

70 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XIV.

EOM liter illi praestiterunt, quod mandárat Christus,? Predicate Evan- Mar.16.15. geljum omnibus gentibus, omni creature, docentes eos servare * Matt. 10.27. omnia, quecunque mandavi. vobis. Quod" dico vobis in tenebris, dicite in. luce, quod in aurem auditis, predicate in solaris. Non ex hoe opinor genere Traditiones vestre: Non ex eis quz vel Christus mandavit, vel Apostoli populo Dei annunciabant. Sicut

A ce Judcei* Cabalam se habere gloriabantur, inque eà doctrinam quandam athol. Ver.

lib.1,c.6. oecultiorem ac mysticam, non omnibus evulgandam, sed quibusdam ex senioribus et perfectioribus per manus sibi à Mose sine Scripturá traditam : Itidem plan et vos Cabalam habetis 'Traditionum ves-

[75] trarum, occultior? vobis in eà mysticá et veré Cabalisticá 'T'heolo- 3Bell. lib. 4, . à 5 z 1 ul d de Verb. Dei, gia, non omnibus, non populo Dei vel necessaria, vel evulganda, e. 11, $ Nota a Ad ^ 3 D . : A Sundaset" sed senioribus et Electis solüm vestris per manus sie scriptura

5 His notati* cradita. Cur igitur Traditionibus vestris, quze minim? populo Dei necessarie, molesti sitis? Cur Cabalisticam vestram doctrinam velut Cereris sacra evulgatis? Cur populo obtruditis, et aures omnium, imà orbem feré omnem Traditionum vestrarum strepitu obtunditis? eüm neque populo eas annunciare vobis fas sit, neque populo Dei easdem scire necesse sit. Sie nimirum se res habet, ut olim hzeretici, sic ad istam. Cabalam, velut ad sacram

*Lib.3,e.2. anchoram vos hodie confugitis. LHeretici, ut ait lrenzeus,* cim ex Scripturis arguuntur, accusant Scripturas, quasi varié aut ambigué sint dicte : quasi em his sine Traditionibus veritas in- veniri non possit, quasi veritas per literam tradita non sit, sed per vivam vocem, unde et Paulus dixit, Sapientiam loquimur inter perfectos. Hzc inter alia illorum subterfugia. Annon vides in

t Bell.]ib.3, his tuorum. hominum effigiem, et vivum doctrinze vestre Caba-

de Verb.Dei,

c.l, 5 Sivero, isti 1 ? ] 3 3 4 e ame listiee. specimen ? — Scripture vobis ambigueT sunt, horsum,

Med 3 iint M : A UE illorsum in quam volueris partem trahi, retrahi, fingique possunt.

denote Scripture! sine traditione non sunt sufficientes : earum? sensus de vonoer plurimis in. locis, nisi accedat Traditio, certó haberi non potest : savimes | nonh 2 Scripturü, sed ex Traditione habetur : veritates! quàm PS Ser multe seorsim fidelibus ac perfectis commendatce sunt, quomodo et Mes Paulus dixit, Sapientiam loquimur inter perfectos. Pari hie ut iP Nota se. Vides passu eum hieretieis inceditis: sie eorum premitis vestigia, FJ 06. »». ut ne textum quidem illum, Sapientiam loquimur, ab illis usur- probare vult patum, omittere velitis. Sed neque locum illum alium* prz- non Soriptas teritis, qui veré latebra hseretieorum. omnium, Multa! habeo Do ME vois dicere, sed non potestis portare modó : de quo sic Augu- CODE stinus," Omnes vel insipientissimi heretici, audacias figmentorum in Joh.

Car. XV. contra Archiepisc. Spalatens. 71

suorum hác occasione Ewvangelice sententie colorare conantur :

quasi hec ipsa (quze illi docent) ea sint, que tunc Discipuli portare

non poterant.

— D. Sed advertite Irenzeum hsec in antiquis illis, hzec eadem in

vobis subterfugia gravissimé reprehendentem. Audite etiam Augustinum," cujus verba non vos minüs arguunt, quàm Mani- «Tract. 08, cheos, aliosque h:zereticos, qui secretam, nec scriptam, sed fide- Y 176] libus, et sapientioribus vivà solüm voce traditam doctrinam pre

se ferebant. Nulla videtur esse necessitas, ut. alique secrete doc-

trine taceantur, et abscondantur fidelibus parvulis, seorsim dicende majoribus, hoc est sapientioribus. Quse una Augustini sententia Cabalam vestram, et Traditiones omnes non scriptas jugulat. Denique Hieronymi illud de Jejuniis, humi dormitionibus, et

alis non scriptis traditionibus, in vestras ommes verissim? ap- tissiméque quadrat. Que? absque authoritate et testimoniis Eiern Scripturarum, quasi. traditione Apostolicá, sponte reperiunt atque confingunt, percutit gladius Dei.

6. Possem idem in reliquis fidei nostre Capitibus facile de- monstrare: Sed specimen solüm in his dare volu. — Quzecunque antiqua sunt in fide, omnia nostra sunt: nec nostrum quidquam, nisi sit et antiquum.

CAP. XV.

DOGMATA ECCLESIE ROMANS, SUNT NOVI ARTICULI FIDEI. ODE FORMULÁ FIDEI À PIO IV., PROMULGATA ; PROVOCATIO AD PRIMOS SEXCENTOS ANNOS: EXPLICANDO FIDEM, NOVAM FIDEM CUDUNT ROMANENSES.

DispriceT quarto loco, quód Novos fidei articulos Rome cudi et promulgari dixeras. Dogmata fidei Romance nova nulla sunt: Na we Antiqua ommia, et antiquis consona. Quid igitur? An tibi antiquum videtur, quód eges omnes ac Imperatores Pape sub- jecti sint? ^ At certé ignotum hoc dogma, Tertullani evo. Fuit hae tunc Christianorum omnium professio. Colimus* Im- MET geratorem ut hominem d Deo secundum, et solo Deo minorem. Ipse omnibus major est, dum solo Deo münor est. lgnotum S. Optati svo, cujus illa vox," Super Imperatorem mon esi misi Opt. lib. 3.

s . : : s Cyr.derect. solus Deus, qui fecit Imperatorem. Ignotum Cyrilli zvo, cujus? sad in Prin-

cip.

! Chrys. hom, 2, ad Pop. Antioch.

[77]

v Greg.lib.2, epis. 62.

x [d. lib. 4, epis. 34.

Y Agath. epis. in Conc. Gen. 6, Act. 4.

* Epag Basilii in Cone.quod vocatur 8. Aot. 1.

? Just. orat. ad Anton. Imp.

^ Hexam. lib. 3, c. 5.

* Przef. inlib. 2, ad Galat. * Hom. 18, in 2 ad Cor. et hom. 35 in] ad Corinth. * Lib. 2, cont. epist. Parm. TRE

f Epis. 63.

s Basil. Hex- am. hom. 4.

^^ Grets. Def. c. 16, lib. 2, de Verb. Dei, p2997.

! Cajet. Com. in c. 14, ad 1 Cor.

72 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XV-

ila ad Imperatorem oratio, vos ommi terreno fastigio superiores estis : dignitatum fontes, humane fcelicitatis origines. — Quicquid usquam est gentium hoc totum Regni vestri soliis subjectum est. Ignotum Chrysostomi :vo, qui Imperatorem vocat,' Summitatem el. Caput. omnium super terram hominum: qui non habet parem ullum super terrum. ignotum Gregorii Magni :vo, qui sic Im- peratorem alloquitur," JPofestas Dominorum meorum pietati celitüs data est super omnes homines. Deus* pietatem. vestram universo mundo preesse constituit. lgnotum Agathonis Paps svo, qui* Zmperatoris se famulum, eique studiosam obedientiam ac promptam obsequentiam debere profitetur. Ignotum Basili Im- peratoris zevo, qui^ gubernacula .Ecclesiastice navis (id est, sum- mum Ecclesie regimen) sibi à Deo commissa, in Concilio, quod vobis est generale octavum, assentientibus omnibus illius Con- cilii Episcopis, professus est. An tu hoe dogma vestrum, quod octingentis et plus eo annis in Ecclesià ignotum, imó ab Ecclesià damnatum vides, an tu hoc antiquum dices ?

2. An et illud quoque antiquum dogma, quód sacra publica, linguá vulgó incognitáà celebrentur ? 'T'otius certé antiqux Eccle- sim praxi contrarium testantur Justinus, Ambrosius," Hierony- mus,* Chrysostomus,* Augustinus,? et ut alios omittam, Basilius, apud quem clarissime. videas in publicis sacris, alterná vicissi- tudine Psalmos à populo cantari, omnesque in commune velut ex uno ore, et uno corde confessionis Psalmum proferre Dommo. Hane etiam consuetudinem non apud Grecos solàm, sed apud ZEgyptios, LLibyas, Thebanos, Palestinos, Arabas, Phenicas, Syros, et in summá, Ecclesias omnes, apud quas preces, et com- munes Psalnodie in honore sunt: Audias insuper in prise Ecclesie saeris Promiscuum? somnum virorum, mulierum, et pue- rorum, velut undarum fremitum, per preces eorum ad Deum emitti solitum. Tam perspicuum sané hoe de priscà Eeclesià, ut athleta vester fateatur: Hine, mquit, ile Patrum cohortationes, ut omnes simul psallant, idque faciant attent et intelligenter, vo- cemque suam cum Sacerdotum vocibus conjungant ;. quando- quidem linguà auditoribus non ignotá omnia peragebantur: et consuetudo ita ferebat, ut tota Ecclesia simul psalleret. Etiam et Cardinalis! vester, non solàm hoe in priscà Ecclesi observa- tum agnoscit, sed et perpetuo in Ecclesiis omnibus observandum docet: Ex ác, inquit, Pauli doctrinà habetur, quód melius est ad Ecclesie edificationem, orationes publicas, que audiente

Car. XV. contra Archiepisc. Spalatens. 73

populo dicuntur, dici linguá communi clericis et populo, quàm dici

Latine.

. 9. Àn etiam antiquam dices vestram Eucharistie sub uná

specie communionem ? Novum ommino est, et illius novitatem — (78] luce clariüs demonstrant tibi verba Cassandri vestri, qui. Luther-

anos* omnes et Calvinianos pro Anticatholicis habet. ^ Com- ce pertum est, mquit, universalem Christi Ecclesiam in hunc usque$Extt. diem, occidentalem veró, seu Romanam mille ampliàs à Christo sus. art, 92. «mnis, in solenni et ordinarid hujus sacramenti dispensatione, utramque panis ef vini speciem omnibus Christi membris exhi-

buisse : id quod ex innumeris veterum Scriptorum, tàm Grecorum

quàm Latinorum testimoniis manifestum est.

4. Non est mihi in animo alia fidei vestre. dogmata hic persequi. Perlege et perpende seduló Bullam Pii IV. super formam jurament. Habes in eà solennem fidei professionem, cui omnes apud vos, qui Ecclesis ullis przficiuntur, sive. Cathe- drahbus et superioribus, sive parochianis aut imferioribus, non consentiunt modó, sed eandem se integram et inviolatam con- stantissimó ad extremum spiritum retenturos et docturos jurant ;

Istam, inquam, illà Formulà presceriptam fidem, esse veram et Catholicam fidem, extra quam nemo salvus esse potest, juramento interposito profitentur. In illà fidei formulà, quam Symbolum hodierne Romane fidei verissime dicas, habes post Symbolum Constantinopolitanum ibi recitatum alios fidei articulos (vestri illi articuli) qui neque in Symbolo Apostolorum, neque in- Niceno, neque in Constantinopolitano, nec ullo omninó Symbolo, quod Ecclesia, aut orbis vidit ante sexcentos post Christum annos, reperiuntur. Audi enim quid híc constanter dicam. Demonstra vel tu, vel quivis ex vestris, non dico Ecclesiam Catholicam, sed vel particularem ullam Ecclesiam, etiam ex tot mille millibus myriadum, qui fidem Christi professi sunt, vel unum aliquem ante sexcentesimum à Christo annum, qui fidem istam Tn- dentinam, (quam vos Catholicam, extra quam nemo salvari potest dicitis) docuit, tenuit, ac professus sit, et herbam dabo: Viceris ; Ego me statim antiquitatis fidei vestree preconem libentissime profitebor. ^ Nunquamne de Juello nostro audisti? ^ Vere gemma Juellus erat, cui non Amiantus, aut inextinguibilis Asbestus, non Jaspides aut Topazii, non Chalcedonii, et Chry- solithi omnes conferendi. Fuit hzc illius" ad primzvam Eecle- " Cone. Juct.

habita 1560. siam et sexcentorum annorum Patres, publica olim ad Crucem — [79]

[80]

74 Defensio Ecclesie Anglicane Car. XV.

S. Pauli justissima provocatio. Et quidem Juellus ille immor- talitate dignus Juellus, obiit: Abiit ad sanctos ommes patres sanctus hie Pater, currus Israélis et auriga ejus. Sed Elishas complures post se reliquit, nec deérunt unquam in castris Do- mini exercituum multi fortissimis Davidis persimiles, qui ad hoc certamen Philistzeos omnes et Goliathos vestros, sint quantumvis gloriabundi, intrepidé provocent. At enim nemo unquam ex vestris, licàt seculis omnibus illustrem ac conspicuam fuisse vestram Ecclesiam gloriari soletis, nemo, inquam, vel unum per tot annorum centenarios proferre poterit, qui in fide istá Tridentinà, quam solàm antiquam vos et Catholicam dicitis, vobiscum conspiret. Nee veró audax valdé sit aut temerarius, qui numerum istum plusquam duplicet. Nam ut in aliis forté dogmatibus, phaleratis verbis et distortis antiquorum sententiis fueum (et veré fueus tantüm est) vestris faciatis; certé in suprematu Pape, quod caput vobis est et Fundamentum fidei, nihil unquam efficietis. "Tam novum hoc est et nuperum fidei dogma, ut Papam non fallibilem solüm esse, sed generali Concilio ita subesse, ut ab eo tanquam à superiori Judice coérceri possit, corrigi, ac, si opus sit, deponi; hoc, inquam, à Catholicis om- nibus, et ab ipsà Catholicà Ecclesià tarn constanter, tamque unanimi consensu creditum semper est et defensitatum, post etiam annum quadringentesimum supra millesimum, ut à Generah vestro Basihensi Concilio dictum sit, nullum unquam peritorum de eo dubitásse. —

5. Fave hic paulisper tuà linguà, et paucis quod res est dicam. Sparsa quidem erant et pullulàárant im Ecclesià priscá errorum et hsresum qusdam semina. Sed pastorum vigi- lantià et Imperatorum pietate simul ac authoritate factum est, ut vel radieitüs extirparentur, vel fluctuarent solüm in pau- corum mentibus, radices altas seculis ills nunquam egerunt; nunquam ut Ecclesie dogmata ante annum sexecentesimum recepta sunt. Post annum sexcentesimum, natus mox est Romanus vester, quem Scioppius depingit, vitulus: et cum nato vitulo, fides quoque vituli, et aliquot illius dogmata unà nata sunt. Defectio omnium prima, qux in Romaná EcclesiÀ prz- valuit, et per quam Ecclesia illa in Mandram, et Pontifices ejus in vitulos versi sunt, accidit sub Bonifacio IIL, anno à mato Christo sexcentesimo sexto (natalem hume vituli annum dixeris) quum titulum illum wniversalis Episcopi, Titulum, teste Gre-

Car. XV. contra Archiepisc. Spalatens. 75

gorio, superbum, vanum, profanum, diabolicum, et Antichrist- ianum multis precibus ille à Phoca obtinuit. Prout viribus et cornuum robore crevit vitulus, accrevit unà nova vestra et Romana fides. Quamprimüm enim adolevisset vitulus, czpit supra modum picturis, pupis, et imagunculis oblectari. — Dià igitur cum Episcopis lucta fuit pro earum cultu ac veneratione. Vicit tandem, sed non sine multo sudore ac sanguine in Con- cilio vestro Niceno: Exceudunt mox ubique spirantia simulachra, et vivos dueunt de marmore vultus, vix angulus in Mandráà ullus, qui non dives pictai vestis et auri. Elatus hàc victorià vitulus, expit non diu post in Hildebrando Regibus bellum indicere, et quia jam in taurum robustum excreverat, Reges ille quosvis pro libito prosternit, proculeat, calcibus ferit atque ungulis, sic rempublicam exdibus, perjurüs, seditionibus, proditionibus, BEeclesiam hzeresibus implet. Subjugatis in hune modum sin- gulis, Episcopis primó, tum Jmperatoribus, restabat solüm universalis Ecclesia, quz cum bestià certamen jam iniret. Et hzee strenué quidem ae viriliter ferocienti bestiz se dià opposuit, nuper in Conciliis Constantiensi ac Basiliensi rationis septo eam co&reuit, et in ordinem coégit. Bestia, ómnis tum jugi ac frzmi impatiens, furit, frendit, tumultuatur, nec placidam membris dat cura quietem, donec tandem in Lateranensi conventu univer- salis id Ecclesie jugum excuteret, seque Judicem supra ommia Concilia, supra universam ipsam Ecclesiam, Judicem in terris supremum, Judicem infallibilem esse decerneret. Nulla deinceps - Bestize lex alia, quàm illa Donatistarum," Quod volumus sanctum est : Non alius tum fidei Canon, quàm ille Tyranni? Quod ego volo pro Canone sit: Nemo qui ei vel obstrepere tum auderet, non Episcopi non Imperatores, non ipsa universalis Ecclesia ei dicat," Domine, cur ita facis ? Didicerat ille 6 Tragocedià,! Quod- cunque libuit facere, victori licet. Sic sensim, ut vides, ac pau- latim, accrevit vitulus, e£ sensim cum eo accrevit nova vestra et vitulina fides. Accrevit ille in tam immensam molem, ut tandem evaderet in Romanum hoc monstrum, horrendum, in- forme, ingens, cui lumen ademptum ; lumen illud dico coeleste, quo gregem suum omnem illuminat Deus. Accrevit illa in T'ridentinos illos tam numerosos fidei articulos, ut jam arthritide laboret, sieque intumuit vitulina ista et Tridentina fides, ut nescias utrum iagis horrendum et informe monstrum sit, vitulus

» Aug. lib. 2, cont. Epis. Parm. c. 13. ? Constantii